Türk Tabipleri Birliği (TTB) Tütün Kontrolü Çalışma Grubu tarafından hazırlanan kapsamlı rapor, Türkiye’nin tütünle mücadelesinde son yıllarda yaşanan gerilemeye dikkat çekti. “Her Yer Duman Altı” başlıklı rapora göre, ülkede 2011-2024 yılları arasında sigara üretimi yüzde 77 artarak 200 milyar adede ulaştı. Aynı dönemde yurtiçi sigara satışları da yüzde 65 yükselerek 150 milyar adeti aştı.
TTB, İstanbul Tabip Odası ve uzmanlık derneklerinin iş birliğiyle hazırlanan raporda, 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü öncesinde kamuoyuna sunulan çarpıcı veriler, Türkiye’nin tütün kontrolünde bir zamanlar elde ettiği uluslararası başarıların artık yerini ciddi bir çöküşe bıraktığını ortaya koydu. Dünya Sağlık Örgütü’nün Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’ne atıfla yapılan değerlendirmede, Türkiye’nin 2004 sonrasında bu alanda örnek gösterilen ülkelerden biri olduğu, ancak bugün tütün kullanım oranlarının yeniden alarm verici seviyelere çıktığı vurgulandı.
Raporda öne çıkan bazı bulgular şöyle:
Sigara üretimi, 2008-2011 arasında yüzde 17 düşerken, 2011-2024’te yüzde 77 artışla 200 milyar adede yükseldi.
Yurtiçi satışlar, 150 milyar adeti aştı; 2011-2024 arasında yüzde 65 artış kaydedildi.
Gençler arasında tütün kullanımı endişe verici boyutlara ulaştı: 15-29 yaş grubundaki gençlerin üçte biri tütün ürünü kullanıyor.
Tütün reklamı ve teşhiri, yasal mevzuata rağmen neredeyse her satış noktasında sürdürülüyor.
Elektronik sigaralar yasal olmayan yollarla kolayca temin edilebiliyor.
Nargile kafeler, kayıt dışı ekonominin bir parçası haline gelirken, denetim yetersizliği dikkat çekiyor.
Tütün şirketlerine 2019-2022 yıllarında 53 farklı proje desteği verildiği kaydedildi.
Raporda, Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya ve Bursa gibi tütün tüketiminin en yoğun olduğu şehirlerin, tütün kontrol politikalarına yeterince entegre edilmemesi eleştirildi. TTB, Ulusal Tütün Kontrol Programı’nın katılımcı, bilimsel ve şeffaf biçimde yeniden yapılandırılması gerektiğini vurguladı.
Sağlık otoritelerine kapsamlı önlemler alma çağrısı yapılan raporda, Türkiye’nin tütünle mücadelede kaybettiği ivmeyi yeniden kazanabilmesi için siyasi irade, mevzuat uygulamaları ve yerel yönetimlerin koordinasyonunun hayati olduğu ifade edildi.
