Trump’ın başlattığı gümrük savaşının nelere yol açacağı birinci dereceden Çin’in neler yapacağı ile direk alakalı. Ticaret savaşının ön görülemeyecek kırılmalara yol açabileceği şeklindeki felaket teorileri bir yana, Çin, Trump saldırganlığına karşı Güney Doğu Asya’da bir ittifak oluşturmaya çalışıyor.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping Vietnam, Malezya ve Kamboçya’yı kapsayan 5 günlük bir ziyaretle Trump’a karşı Asya dayanışmasının ilk işaret fişeğini ateşledi. Bu üç ülke yeni gümrük uygulamaları ile Çin kadar ekonomik tehdit altında . Trump, 90 gün ertelemekle birlikte Vietnam’a yüzde 46, Kamboçya’ya yüzde 49 ve Malezya yüzde 24 gümrük uygulayacak. Çin’e ise yüzde 145’lik gümrük uygulanıyor ve 90 günlük istisnaya dahil değil.
Şi Cinping bu ülkeye henüz varmadan önce Vietnam’ın resmi haber ajansında yayımlanan makalesinde ‘’Ticaret savaşları ve gümrüklerin kazananı olmaz ve korumacılık çıkış değil’’ ifadesini kullanarak başlattığı ziyaret atağının mottosunu da belirledi. Korumacılık konusunda Çin’in her ne kadar temiz bir sabıkası olmasa da artık taraflar ABD’ye karşı oluşturulacak ittifakta eski günahlara bakmıyor.
***
Trump, Şi Cinping’in üç ülkeyi kapsayan ziyareti hakkında ‘’Bu ziyaret ABD’yi nasıl yolarız amacıyla yapılıyor’’ diyerek, kendisine karşı oluşacak ittifaka karşı sert tavır alacağını ima etti. Çin ise hem söylem hem yaptırım düzeyinde makul sayılabilecek çizgiyi aşmamaya özen gösteriyor.
Şi ziyaretin ilk ayağı olan Hanoi’de başta yapay zeka ve 5G teknolojileri olmak üzer toplam 12 ortaklık anlaşması imzalayarak, muhtemel ABD bağımlılığına karşı bir Asya pazarı oluşturma hedefler için ilk adımları attı. Vietnam ,Trump’ın ilk başkanlığı döneminde Çin’e uygulanan yaptırımlar nedeniyle, üreticiler tarafından Çin’e alternatif olarak tercih edilmiş ve ekonomisi ciddi bir büyüme kat etmişti. Ancak Trump bu kez Vietnam’ı da yaptırım kıskacına aldı. Çin benzeri anlaşmaları Kamboçya ve Malezya ile de yapılacak.
Ziyaretin önemli ayaklarından birisi olan Malezya, ASEAN’ın (Güneydoğu Asya Ulusları Birliği) dönem başkanlığını sürdürüyor. ASEAN’a üye olan ülkeler Brunei, Kamboçya, Endonezya, Laos, Malezya , Myanmar, Filipinler, Singapur, Taylan ve Vietnam. Bölgede AB muadili bir birlik amacı ile kurulan ASEAN’ın bir diğer ortak hedefi de hem Çin ve hem de ABD ile iyi ilişkiler içinde bulunmak. ASEAN’ın toplam ihracatının yüzde 15,9’u Çin’e ve yüzde 14,9’u da ABD’ye yapılıyor.
Çin’in ihraç ettiği ürünlerin yaklaşık yüzde 20’si de Güneydoğu Asya ülkelerine yapılıyor. Öte yandan ASEAN ülkeleri ABD yaptırımları nedeniyle ABD pazarı için öngörülüp ihraç edilemeyen Çin ürünlerinin kendi pazarına doluşmasından endişe ediyor.
****
Çin ile diğer bölge ülkeleri arasındaki bir diğer büyük sorun da Güney Çin Denizi’nde yaşanan kıta sahanlığı sorunu. Malezya, Endonezya, Brunei, Filipinler ve Vietnam Çin’in sahiplendiği deniz alanları ve adalardan hak iddia ediyor. Su yolları, balık stokları ve su altı madenleri bölgede çok ciddi çatışma konusu. Söz konusu ülkeler sıkça Çin sahil güvenliği ile küçük çatışmalar yaşıyor. Uzmanlar bu anlaşmazlıkların savaş çıkarabilecek potansiyele sahip olduğunu söylüyor.
Bölge ülkeleri Çin’in bölgedeki domine edici gücüne karşı bu zamana kadar hep Amerikan desteği aradı ve Çin de bu durumdan hiç memnun değildi.
Çin tüm bu sorunların gölgesi altında yeni işbirlikleri peşinde. Güney Asya’nın yanında Orta Asya da Çin’in hedef coğrafyalarının başında geliyor. Yeni İpek Yolu projesi güzergahında olan Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan sadece bir transprot güzergahı olarak değil ticaret ortağı olarak da Çin için stratejik öneme sahip.
***
Bu ülkeler Çin için çok önemli olan enerji kaynaklarına sahip olmalarının yanında, hem büyük bir pazar ve hem de siyasi olarak ABD’ye bağımlı değiller.
Çin Güneydoğu Asya ve Ota Asya’da Batı dünyasına bağımlığını azaltacak etki alanları ve pazarlar oluşturmak peşinde. Trump’ın başlattığı ticaret savaşı Çin’in bölgedeki adımlarını daha da hızlandıracak ve yoğunlaştıracak.
