Geçtiğimiz hafta 2018 yılında öne çıkan uzay çalışmalarını ve astronomi olaylarını anlatmaya başlamıştık. Bu hafta uzaya uydu ve araç fırlatmalarla, vedalarla, astronomik etkinlikler ve şaşırtıcı keşiflerle dolu bir yılın ayrıntılarını kaldığımız yerden devam ederek anlatmaya çalışacağız.

Trump başkan seçilince, zamanın NASA başkanı Charles Bolden görevinden istifa etti. Bolden’in yerine vekaleten atananlarda istifa edince NASA bir buçuk yıl başkansız kaldı. Nihayetinde Trump eski pilot ve Cumhuriyetçi Kongre Üyesi Jim Bridenstine’ı NASA’ya başkan olarak atadı. Bridenstine göreve gelir gelmez NASA’ya taşeronluk yapan şirketleri toplayıp “yeniden Ay’a gidiyoruz!” dedi ve şirketlerden yardım istedi. Böylelikle NASA 50 yıl aradan sonra yeniden Ay’a insan gönderme sürecini resmen başlatmış oldu. Önümüzdeki birkaç yıl içerisinde insanlık yeniden Ay’a gidecek. Gerekli teknoloji ve altyapı oluştuktan sonra Mars’a gitmeyi deneyecek.

Haziran ayında en çok tartışılan konu ABD Başkanı Trump’ın Uzay Ordusu idi. Silahlı kuvvetlerin 6. kolu olarak bir uzay kuvvetleri kurulması için gerekli sürecin derhal başlatılması noktasında Savunma Bakanlığı’na talimat verdi. Böylelikle Dünya’nın değişik ülkelerini işgal edip demokrasi getiren ABD, uzayda kurulması muhtemel oteller, uzay istasyonları, Ay’da ve Mars’ta kurulacak koloniler için de demokrasi getirecek ve uzay polisliği görevine talip olacak.

25 Temmuz günü Avrupa Uzay Ajansı ESA Mars’ın güney kutbunda yerin 1,3 km altında, genişliği 20 kilometre olan ve tahminen 1 metre kalınlığında bir göl keşfetti. Bu sıvı su gölü, Mars’ın eski okyanuslarının nereye gittiği sorusuna cevap verebilir. Ayrıca bu göl gelecekteki insan yerleşimleri için bir su kaynağı olabilir. Astrobiyologlar için daha da heyecan verici olanı, böyle bir göl Dünya dışı hayat formları için ideal bir yaşam alanı olabilir.

Ağustos ayının başında NASA, SpaceX ve Boeing şirketlerinin tasarladığı ve Rus Soyuz uzay araçlarının teknolojisini kullanan uzay kapsüllerini tamamladığını ve NASA’nın kullanımına hazır olduğunu duyurdu. Böylelikle NASA ilk defa özel sektör tarafından üretilen uzay araçlarıyla Uzay İstasyonu’na astronotlarını taşımaya bir adım daha yaklaştı.

NASa Güneş’in henüz çözülemeyen sırlarını çözmek için 12 Ağustos günü Güneş’e çok yaklaşacak olan Parker Güneş Sondası’nı uzaya fırlattılar ve geçtiğimiz ay Güneş’in atmosferine yaklaştı ve çok yakından Güneş resimleri çekip gönderdi.

***

Ağustos ayının en ilginç olayı şüphesiz Uluslararası Uzay İstasyonu’nda hava basıncının düşmesi ve astronotların hayatlarının tehlikeye girmesi sonucu ortaya çıkan delikti. Rusya’nın istasyona kenetli uzay aracı Soyuz 09’da matkap ile açılan delik uzay suçlarını da gündeme getirdi. İstasyonda yaşayan astronotlara kimse suç işleyecek gözle bakamadığı için ilk önce mikro meteor olduğu düşünüldü. Yapılan incelemede insan eliyle matkapla açılmış bir delik bulundu. Bunun üzerine hem Rus uzay ajansı Roscosmos hem de NASA bu olayı soruşturmaya başladı. Geçtiğimiz hafta Dünya’ya dönen ve Soyuz uzay aracını inceleyen Rus kozmonot deliğin insan eliyle ve Uzay İstasyonu’nda yapıldığını açıkladı. Hal böyle olunca gözler o sırada istasyonda yaşayan astronotlara çevrildi. Uzay hiçbir ülkenin sınırları içerisinde olmadığı için orada işlenen veya ileride işlenebilecek suçlar hangi ülkenin kanunlarına tabi olacak sorusu ve uzayda mahkeme işlemlerinin nasıl yürüyeceği de tartışılmaya başlandı.

Eylül ayına geldiğimizde en önemli iki gelişme Japonya tarafında oldu. SpaceX şirketinin sahibi ve kurucusu Elon Musk Japon giyim firması Zozo’nun kurucusu Yusaku Maezawa’yı, SpaceX roketi ile Ay’ın etrafında bir seyahat için ilk müşterisi olarak tanıttı. Maezawa Ay’a inmeyecek ancak Ay’ın etrafında bir kaç tur atıp Dünya’ya geri dönecek. Ancak Maezawa’yı Ay’a götürecek uzay aracı henüz tasarı aşamasında bile değil ve en iyi ihtimalle 2023 yılında hazır olacak ve maliyeti 2 milyar dolar ile 10 milyar dolar arasında olacak.

Japonya tarafında ikinci gelişme ise Japon Uzay Ajansı JAXA’nın yakın bir asteroid’e robot indirmesiydi. 2014 yılında uzaya fırlatılan ve 4 yıldır yolda olan Japonya’nın Hayabusa2 uzay aracı, asteroid Ryugu’ya ulaştı ve kayaları incelemeye başladı. Ryugu’nun yüzeyine, Dünya’ya büyüleyici fotoğraflar gönderen iki küçük atlama kordonu dahil bir dizi robot sonda yerleştirdi.

Astronomi ve uzay çalışmaları açısından Ekim ayı da ilginç gelişmelere sahne oldu.11 Ekim günü biri Amerikan diğeri Rus 2 kişiyi taşıyan Soyuz uzay aracı ikinci aşamada roketten ayrılamadı ve güvenlik modülü devreye girip astronotların içinde bulunduğu kapsülü fırlattı ve astronotlar Uluslararası Uzay İstasyonu yerine yarı yoldan sağ salim Dünya’ya döndüler.

***

19 Ekim’de, Avrupa Uzay Ajansı ve Japon Uzay Ajansı’nın ortaklaşa geliştirdikleri BepiColombo uzay aracı Fransız Guyanası’ndan uzaya fırlatıldı ve Güneş’e en yakın gezegen Merkür’ü incelemek üzere yola çıktı. Yedi yıllık bir maceraya çıkan bu uzay aracı Merkür hakkında ilginç araştırmalar yapacak.

Bizim de içinde bulunduğumuz Samanyolu Galaksisi içerisinde yer alan 530 bin 506 tane yıldızı inceleyip 3837 tane öte gezegen keşfeden ve başka dünyalar hakkında inanılmaz bilgiler elde etmemizi sağlayan uzay aracı artık Dünya’ya bilimsel veri gönderemeyecek. Cansız bedeni Güneş etrafındaki yörüngesinde dönmeye devam edecek. Böylece Mars gezgini Opportunity’den sonra veda ettiğimiz ikinci araç Kepler oldu. Ancak NASA bu olayı önceden bildiği için Kepler’den çok daha gelişmiş uzay teleskobu TESS’i 18 Nisan’da uzaya fırlatmıştı.

Kasım ayında bir veda daha yaşadık. NASA’nın Vesta ve Ceres’i inceleyen Dawn uzay aracı yakıtı bitmesi sonucu artık Dünya’ya veri ve resim gönderemeyecek.

Uzay yarışlarına bir özel şirkette Yeni Zelanda’dan katıldı. Rocket Lab isimli şirket alçak yörüngeye uydu fırlatmaya başladı.

Aralık ayının başında OSIRIS-REx uzay aracı Bennu isimli asteroide ulaştı. Çin Ay’ın öteki yüzüne yeni bir uzay aracı gönderdi ve Ay’da patates yetiştirmeyi deneyecek. Voyager uzay araçları Güneş sisteminin dışına çıktı. Virgin Galactic uzaya turist taşımak için testlerini tamamladı ve artık uzaya insan taşıma lisansını aldı. 2018 yılında bizim için en önemli gelişme ise Türk Uzay Ajansı’nın kurulması oldu. 2019 yılı ise bu yıldan çok daha fazla gelişmelere sahne olacak ve bizde sıcağı sıcağına bu gelişmeleri bu köşeden anlatmaya devam edeceğiz.