Teknoloji son sürat ilerlerken, bütün devlet kurumlarında dijital sistemlere geçildiği için, devlet dairelerinde büyük miktarlarda veri toplanıyor. Bu verileri işlemek, değerlendirmek, verilerin doğruluğunu kontrol etmek ve bu veriler ışığında geleceğe yönelik bir tahminlerde bulunmak normal memurlar açısından çok zor. Çünkü nüfus arttıkça ve teknoloji ilerledikçe üretilen veri çok fazla ve bu verileri değerlendirecek yetişmiş eleman bulmak çok zor. Buna bir de devlet dairelerindeki yavaşlık eklenince işler iyice sarpa sarıyor. Bu işin çözümü ise yapay zekâda yatıyor. Eğer bütün devlet kurumları yapay zekâya geçerse hem zaman hem de maddi israflar engellenecek, hem de milli ve yerli değerler kapasitelerini sonuna kadar kullanmak zorunda kalacakları için devlet yükselip yücelecek.

Devletler için yapay zekâ en başta verimliliği artırma ve maliyeti düşürme sözü veriyor. Sonra milyarlarca saat çalışma zamanı tasarrufu sağlıyor. Böylelikle çalışanlar zamanlarını herkesin yapabileceği rutin işler yerine sınırlarını zorlayan ve hizmet kalitesini yükselten işlerde harcayaklar.

ABD’nin New Jersey Eyaleti’nde yapay zekâ uzmanları, mahkemeler ve polisin bir araya gelerek geliştirdikleri modellerde bir sonraki suçun hangi mekanda işleneceğini ve kimlerin dahil olacağını önceden tahmin edebiliyorlar. Suçlar ve suçluların profilleri ve davranış şekilleri önceden bilindiği için veya hiç suç işlememiş birinin daha önceki suç işleyenlere benzerlikleri sebebiyle nerede ve ne gibi bir suç işleyeceğini tahmin etmek hiçte zor değil. Hal böyle iken alınacak tedbirler ile suç işlemeleri engellendiğinde mahkemelere, hakimlere, savcılara, mübaşirlere ve avukatlara ihtiyaç kalmayacak.

Bir şahıs veya şirkete ait bilgiler herhangi bir devlet kurumunda varsa, artık başka bir devlet kurumunda yeniden veri girişine, aynı bilgileri tekrar tekrar girmeye gerek kalmayacak. El yazısıyla doldurulan formlar yazı tanıma sistemleri ile ait oldukları veritabanına automatik gidecekler. Eskiden beri saçma bulduğum bir durum var. Bir devlet kurumundan belge alıp diğer devlet kurumuna vermek. Mesela askerlik durumu ve savcılıktan iyi hal kağıdı almak gibi. Devlet zaten elinde olan bilgiyi niye bir taraftan aldırıp diğer tarafa verdiriyor? Üstelik ülke genelinde her yerde onbinlerce insan bu belgeleri düzenlemek ve almak için çalışıyor. Zaten elinde olan bilgi için niye bu kadar zaman harcanıyor ve eleman çalıştırılıyor?

Kaliforniya Üniversitesi San Diego’da geliştirilen yapay zekâ modelleri bir sonraki orman yangının nerede çıkacağını tahmin edebiliyor. Bu algoritma devlet sistemine entegre edildiğinde alınacak tedbirler ile orman yangınlarını engellemek mümkün olacak ve bu da hem doğanın korunması hem de mal ve can kaybının önüne geçecek.

Sosyal medyada dolaşan ve seçim dönemlerinde on binlerce kişi tarafından paylaşılan bir takım iddialarda göre şirketleri desteklemek ve ekonomiye katkılarını artırmak için verilen sıfır faizli destek kredileri ve hibe olarak verilen yardımlar maksatları dışında kullanılıyormuş. Mesela alınan yardım ve krediler ya faize yatırılıyor veya lüks arabalar ve deniz manzaralı evlere pahalı yurtdışı seyahatlerine harcanıyor ve böylelikle devlet zarara uğratılıyormuş. Ya da insanlar çalıştıkları halde patronları ile anlaşıp çalışmıyor gözüküyorlar ve bu sayede hem maaş hem de işsizlik yardımı alıyorlarmış. Bazı hanımlar babalarından kalan maaşlarını alabilmek için evli oldukları halde kâğıt üzerinde boşanmış gösterip devletten maaş alıyorlarmış. Çiftçiler tarlalarını ekmedikleri halde ekmiş gibi gösterip devlet desteği almaya devam ediyorlarmış. Doktorlar eczacılarla, eczacılar ilaç firmalarıyla, ilaç firmaları emperyalist güçlerle işbirliği içindeymiş ve hastalara gereksiz ilaç satıp, yarı doğrulardan tam yalanlar üretiyor ve hem devleti hem hastaları kandırıyorlarmış. Eğer böyle şeyler gerçekten varsa ve doğru ise yapay zekâ ile yazılacak basit bir algoritma ve çapraz sorgulamalar ile bütün bunları tespit etmek ve engellemek çok basit. Üstelik yapay zekâ bu gibi işlemleri devletin haberi bile olmadan kendiliğinden bulup otomatik email veya mektup gönderip uyarabiliyor.

Devletlerin en büyük gelir kaynağı vergilerdir. Bazı ülkelerde vergiler gelirlerden ve satışlardan alınmaktadır. Bazı ülkeler halkının vergi ödeyeceğine inanmadığı için akaryakıt gibi, araba gibi satışlarda vergisini fiyata fazla fazla dahil edip en başta gelirini garanti altına alır. Ancak yapılan bilimsel araştırmalara göre insanlara en ağır gelen şey vergi ödemektir. Sabahın erken saatinde kalkan benim. İşe giden benim. Trafikte bunalan benim. Çocuklarımdan, ailemden zaman çalıp çalışan benim. Fakat gelirime ortak olan devlet. Üstelik vergi oranları çok yüksek. Buna ek olarak toplanan vergilerde kullanılması gereken yerlere kullanılmıyor. O zaman boşu boşuna gelirimi devletle niye paylaşayım düşüncesi hakim. Hal böyle olunca vergi kaçırmak mükelleflerin gözünde bir suç gibi gözükmüyor.

ABD vergi idaresi IRS kullandığı yapay zekâ algoritmalarıyla her yıl milyarlarca dolar vergi kaçağı tespit ediyor ve çalışanlarının sayısını gitgide azaltıyor ve federal hükümetten vergi dairesine daha az bütçe ayrılıyor. Çünkü insanların yapacağını yapay zekâ yapıveriyor. Üstelik ne kadar eleman alırsanız alın 300 milyon kişinin vergi dökümanlarını incelemeye yetmez, fakat yapay zekâ için işten bile değil.

Tabiki bir de madalyonun öbür yüzü var. Türkiye’den Los Angeles’a gelen bir grup işadamı ile bu mevzularda sohbet ediyorduk. İçlerinden birisi bana ilginç bir hikaye anlattı. Bu işadamı arkadaşımız her yıl vergi levhasında zarar göstermekten utanmaya başlamış. Çünkü işleri iyimiş. Fakat muhasebeciler sürekli zarar göstermesini tavsiye ediyormuş. Sonunda direnmiş ve kâr göstermiş. Sen misin kâr gösteren? Ofisine maliye müfettişleri akın etmiş ve eften püften nedenler bulup ceza üstüne ceza kesmişler. İşadamı akıllanıp sonraki yıllarda zarar göstermeye devam etmiş...

Devlet yapay zekâya geçmezse, önlemini almazsa ve yukarıda saydığımız durumları engellemezse insanlar açık buldukları yerde çalışmadan ve üretmeden gelen kazanca meyillidirler. Aynı şekilde yapanları görüp onlara birşey olmadığını görünce ayrıca cesaretleri artmaktadır. Bunu engellemek ve bir an önce yapay zekâya geçmek devletin asli görevi olmalıdır.