Virüs eğrisinin hâlâ yukarı doğru çıktığı Türkiye, üç hafta içinde dünyadaki vaka sıralamasında ilk 10’a girdi. Alarm zillerini çaldıran rekor veri, tam karantinayı tesis edecek en sıkı tedbirlerin tereddüte düşülmeden uygulanması gerektiğini gösterdi. Salgının izole edilmesindeki en kritik süreçte bilim insanlarından uyarı geldi: İzolasyonu sağlamazsak bu işi çözemeyiz.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, önceki gün yaptığı açıklamada Türkiye’de koronavirüsten hayatını kaybedenlerin sayısının 425’e toplam vaka sayısının ise 20 bin 921’e yükseldiğini açıkladı. Koca “Koronavirüs hızlı bir şekilde umulmadık bir şekilde ilerliyor. Virüsün yayılım hızını düşürmemiz lazım. Bunun için de kendimizi izole etmemiz gerekiyor” dedi. Türkiye, bu verilerle birlikte vaka sayısında dünyada ilk 10 ülke arasına girmiş oldu. Dünya genelinde ise önceki gece itibariyle vaka sayısı bir milyonu aştı. Salgına karşı alınan tedbirler tartışılırken bilim insanları da uyarılarını daha üst perdeden yapmaya başladı.
Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, vatandaşlara dışarı çıkmama çağrısını yenileyerek şu görüşleri paylaştı: “Ölüm oranımız Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı gibi 1,58 değil. Ölüm oranımız yüzde 7 civarında. Biz bilim adamları olarak şunu istiyoruz. İnsanlar dışarıya çıkmasın. O denendi olmadı, bu denendi olmadı. Geriye bir şey kaldı. Bir süre artan test sayısına rağmen vaka sayısı durduğu zaman o zaman bu iş durdu diyebileceğiz. Şu anda biz işin daha başındayız. Biz 30 bin test yaptığımızda daha çok vaka ile karşılaşacağız. Ne kadar çok test yaparsanız, o kadar çok vaka ile karşılaşırsınız. Test sayımız arttıkça bizim ölüm oranımız düşecek. Şu anda ki ölüm oranları yanıltıcı olabilir. İtalya kadar yüksek bir ölüm oranı beklemiyoruz çünkü bizim nüfusumuz genç. Ama tam ne kadar olacak onu bir süre geçtikten sonra söyleyebiliriz. Tedbirleri aldıktan sonra vaka sayımız azalıyor mu artıyor mu? Fakat hocalar çıkıyor televizyonda “bak işte tedbirler aldık, vaka sayımız arttı, azaldı” diye yorumlarda bulunuyorlar. Bunlar çok yanlış. Çünkü biz diyelim ki bugün bir tedbir aldık, yeni bir tedbir uygulandı, bunun etkisini 1 hafta sonra görüyoruz.
Çünkü hastalığın 5 ya 5 buçuk gün ortalama bir kuluçka süresi var. Yani dün tespit ettiğimiz yeni vakalar 1 hafta önce virüsü almış hastalar. Yani yeni tedbirleri aldıktan 1 hafta sonra görebileceğiz yeni vakaların sayısını. (Gönüllü karantina) Çok işe yaramadığını görüyoruz rakamlarda. Dolayısıyla yani 1 hafta önce alınan tedbirlerle vaka sayısı artış hızında bir azalma görmüyoruz. Demek ki o zaman alınan tedbirler çok fazla etkili olmamış. Önemli olan insanların eve kapanması ve dışarı çıkmaması. Bunun yöntemine devlet karar verir. Hatta sokağa çıkma yasağı uygulayıp uygulamamak sadece sağlıkla ilgili bir konu da değildir. Ama bir şekilde bizim bu salgını kontrol altına alabilmemiz için çok yüksek oranda eve girip evden dışarı çıkmamamız lazım. Sokağa çıkma yasağı bu işin tek yolu değil. Örneğin, Güney Kore sokağa çıkma yasağı uygulamadı ama onlar çok erken, bir bölgede çok yoğun test yapıp bütün virüsü taşıyanları saklayıp o kişileri sadece eve kapattı ve kontrol altına aldı. Ama biz o dönemi geçtik artık. Şu anda bütün Türkiye’ye yayılmış durumda. Bununla da çok etkili olamayacağız. Ama test sayısı ne kadar artarsa bu şeyin kontrol altına alınmasına yardımcı olacak. 15 bine çıktığında test sayısı 2700 vaka bulduk. Yani bu şunu gösteriyor bize. Aslında biz şu anda bütün pozitif olanları yakalayamıyoruz. Daha fazla test yapsak daha fazla vaka yakalayacağız. Gerçekten virüsü taşıyan kişi sayısı bu kadar değil. Tespit ettiğimiz vaka sayısı bu kadar. O yüzden insanların toplumda bu virüsün sandıklarından daha fazla kişide pozitif olduğunu düşünüp sokağa çıkarken bunu akıllarında tutmalarında yarar var. İşte İtalya’da, İspanya’da hastaneler artık doluyor taşıyor, yeni hasta alamıyor. Bu noktaya gelmemek için bizim bu oldukça yüksek görünen vakaları düşürmemiz lazım. Böyle devam edersek sağlık sisteminin bunu kaldırabilmesi mümkün değil tabii. Diyorum ki bizim bu vaka artış hızını yavaşlatmamız lazım. Yavaşlatmazsak sağlık sistemimiz çok zorlanacak.”
Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Alpay Azap da “Kovid-19 vakası ülkelerdeki zirvesine 8-9 haftada ulaşıyor. Yaklaşık 60 günde zirve yapıyor. Hastalığın ilk ortaya çıktığı tarihi 11 Mart gibi açıklandı ilk vaka; demek ki, 60 gün, 3-4 hafta daha var” açıklamasını yaptı. Tedbirlere daha çok uyulması gerektiğini, herkesin kendisini potansiyel taşıyıcı olarak görmesi gerektiğini belirten Bilim Kurulu üyesi Doç. Dr. Afşin Kayıpmaz ise “Grafikte ki artış bizi korkutmalı. Bizim bu gördüğünüz sayılar 1 hafta ki öncenin sayıları. 1 hafta önce insanlar hep dışardaydı, balık tutuyordu. Biz onun sonuçlarını şimdi görüyoruz” yorumunda bulundu. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzm. Prof. Dr. Melih Us ise koronavirüste ölüm oranının çok yüksek olduğunu belirterek “Bunu korkutmak için söylemiyorum ciddiye alın diye söylüyorum. Bakın biz bu işi 3 hafta içinde çözemezsek ipin ucunu kaçırırız. Ölümün oranı olmaz. Ailenizden biri öldüğünde bunu o zaman çok iyi anlarsınız” ifadelerini kullandı.
TEK BELİRTİLİ HASTA KORONA BİRİMİNE YOLLANACAK
Sağlık Bakanlığı, hastanelere ayaktan başvuran hastalar için ‘Olası Kovid-19 Vaka Sorgulaması Kılavuzu’nu güncelledi. “Ateşiniz veya ateş öykünüz var mı?”, “Öksürüğünüz var mı?”, “Nefes almakta güçlük veya solunum sıkıntınız var mı?” sorularından birisine “Evet” yanıtını veren hasta, maske takılarak Kovid-19 için ayrılan alana yönlendiriliyor. Tümüne “Hayır” yanıtını veriyorsa, “Son 14 gün içinde yurt dışında bulundunuz mu?”, “Son 14 gün içinde ev halkından birisi yurt dışından geldi mi?”, “Son 14 gün içinde yakınlarınızdan herhangi birisi solunum hastalığı nedeniyle hastaneye yattı mı?”, “Son 14 gün içinde yakınlarınızdan Kovid-19 hastalığı tanısı konan birisi oldu mu?” soruları soruluyor. Hastanın bunlardan birisine “Evet” yanıtını vermesi halinde risk taşıdığı için yine maske takılarak Kovid-19 için ayrılan alana gönderiliyor.
'ÖZEL HASTANELER ALARM VERİYOR' RAPORU
İstanbul Tabip Odası (İTO) şehirdeki özel hastanelerin Kovid-19 pandemisine hazırlıksız yakalandığını savunan bir rapor hazırladı. Özel hastanelerde bin hastanın bulunduğu, buralarda 200 sağlık çalışanının hastalığa yakalandığı ileri sürülen raporda özel hastanelerde maske, önlük, eldiven, gözlük gibi kişisel koruyucu malzeme eksikliği olduğu iddia edildi. İTO, test sonuçlarının geç geldiğini, hastalara daha çok klinik ve radyolojik tanılar konulduğunu öne sürdü. Raporda bazı hastanelerde kaynağı bilinmeyen testlerin sadece parası olan hastalara uygulandığı savunuldu.
SOSYAL İZALASYONDA BAŞARILI OLAMADIK
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, yeni tip koronavirüs salgını gündemiyle toplanan Bilim Kurulu Toplantısı’nın ardından açıklamalarda bulundu. Türkiye’deki koronavirüs vaka ve ölü sayısına ilişkin son bilgileri paylaşan Bakan Koca, Kovid-19 nedeniyle dün 69 kişinin hayatını kaybettiğini ve 2 bin 786 yeni vaka tespit edildiğini açıkladı. Türkiye’de koronavirüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 425’e, toplam vaka sayısı ise 20 bin 921’e yükseldi. Hayatını kaybedenlerin yüzde 78,7’sini 60 yaş üstü vatandaşların oluşturduğunu belirten Koca, “50 yaş üzerindeki vefat sayısının giderek daha artmış olduğunu ve özellikle erkek oranının kadınlara göre yüksek olduğunu gördük” diye konuştu.
Bakan Koca en riskli illerle ilgili açıklamasında şu ifadeleri kullandı: “Nüfusa göre en riskli illerimiz İstanbul, Ankara, İzmir, Konya’dır. 20 yaşından itibaren daha yoğun görüldüğü, erkeklerin kadınlara göre görülme oranının daha yüksel olduğunu söylemek istiyorum’’ dedi. Sağlık Bakanı Koca ayrıca, başta İstanbul olmak üzere büyükşehirlerde hareketliliğin istenen seviyeye düşürülemediğini söyledi. En yüksek can kaybının 210 ile İstanbul’da olduğunu söyleyen Koca, ‘’Gençlerim hastalığı ya hissetmemekte yada hafif geçirdiğini daha önce ifade etmiştim. Şuan 25 ilde can kaybımız olmadı. Yoğun bakımdaki hastalarımızın yüzde 74.4’ünde en az bir alt hastalık olduğunu görüyoruz. Hastaların özellikle yaş farkı göstermeden vefat edenlerin olduğunu görüyoruz’’ dedi.
“Koronavirüsle mücadelemizde bilinç biraz daha gelişti” diyen Bakan Koca şunları söyledi: “Sağlıklı görünen bir kişi en az 30 kişiye bulaştırmıştı. Bu kişiye virüs taşıyan diyelim. Virüsü en başta taşıdığını kendisi de bilmiyordu. Yanındaki ailesine bulaştırdı. Gittiği hastanedeki muhasebeciye bulaştırdı. Odasındaki temizlik görevlisine bulaştırdı. Temizlik görevlisi ve muhasebeci hayatını kaybetti. İş yerindeki arkadaşına bulaştırdı. O da ailesindeki 5 kişiye bulaştırdı. Yayılımın ne kadar kolay olduğunu hatırlayın. Virüsün yayılım zincirini kıracak, kendimizi izole edeceğiz. Büyüklerimi uyarıyorum evden çıkmayın. Gençlerimizi uyarıyorum, virüsü taşıyıp taşımadığını bilemezsiniz.”
