Japonya’da “hikikomori” olarak adlandırılan bu durum, artık bir bireysel tercih olmaktan çıkıp ciddi bir toplumsal sorun haline gelmiş durumda.
“Hikikomori” kelimesi, Japonca’da “geri çekilmek” ya da “kendini toplumsal hayattan soyutlamak” anlamına geliyor. Bu terim, en az altı ay boyunca toplumla fiziksel temas kurmadan yaşayan bireyleri tanımlamak için kullanılıyor. Genellikle genç erkeklerde görülen bu durum, artık orta yaşlı ve hatta yaşlı bireyleri de kapsayacak şekilde yayılıyor. Hikikomori’ler çoğunlukla aileleriyle birlikte aynı evde yaşasalar da, kendi odalarından dışarı adım atmıyor, yaşamlarını büyük ölçüde yalnızlık içinde sürdürüyorlar.
RAKAMLAR UYARIYOR: SESSİZLİĞE GÖMÜLEN BİR NESİL
Japonya Sağlık Bakanlığı'nın 2023 tarihli tahminlerine göre ülkede yaklaşık 1,5 milyon hikikomori bulunuyor. Ancak uzmanlara göre bu sayı, özellikle pandemi sonrası hızla yükseldi ve resmi verilerin çok üzerinde. Öyle ki artık bu olgunun sadece gençlerle sınırlı kalmadığı, “80-50 sorunu” adıyla tanımlanan yeni bir demografik kriz doğurduğu belirtiliyor: 80 yaşındaki ebeveynler, 50 yaşındaki hikikomori çocuklarına ömür boyu bakmak zorunda kalıyor.
NEDEN SESSİZLİĞE SIĞINIYORLAR?
Bu içe kapanışın ardında pek çok sosyokültürel neden yatıyor. Japon toplumunun yüksek başarı beklentisi, birey üzerindeki yoğun baskı, başarısızlık korkusu, utanç duygusu ve aile içi iletişimsizlik en öne çıkan etkenler arasında. Çoğu zaman bu kişiler, bir başarısızlıkla ya da sosyal bir travmayla başlayarak zamanla kendilerini tamamen toplumdan izole ediyorlar. Japon kültüründeki “ayıp” ve “yüz kaybı” gibi kavramlar da bireyin sessizliğe yönelmesinde etkili.
DİJİTAL DÜNYA: KAÇIŞ MI, KAPAN MI?
Hikikomori’lerin yaşam biçimini sürdürebilmelerinde dijital teknolojilerin rolü büyük. Online alışveriş, evden çalışma, video oyunları ve sanal sosyal ilişkiler, fiziksel dünyadan tamamen kopmadan bir tür “sanal varlık” sürdürmeyi mümkün kılıyor. Bu durum, hem bir kaçış alanı yaratıyor hem de izolasyonu derinleştiriyor.
TOPLUMA DÖNÜŞ MÜMKÜN MÜ?
Japonya hükümeti son yıllarda bu soruna çözüm üretmek için çeşitli destek programları geliştiriyor. Sosyal hizmet ekipleri, ailelerle birlikte çalışarak hikikomori bireylere ulaşmaya çalışıyor. Psikolojik destek merkezleri, rehabilitasyon kampları ve eve yapılan ziyaretler bu sürecin parçaları. Ancak damgalanma korkusu ve bireyin isteksizliği, süreci oldukça karmaşık hale getiriyor.
TOPLUMSAL SESSİZLİĞİN ARDINDAKİ ÇIĞLIK
Hikikomori’ler sessiz olabilir, ama onların yaşadığı izolasyonun ardında yüksek sesle sorulması gereken sorular var: Modern toplum neden bu kadar yalnızlaştırıyor? Başarı ve performans baskısı bireyi nasıl görünmez kılıyor? Ve en önemlisi, sessizliğe gömülen bu hayatlar nasıl yeniden topluma kazandırılabilir?
