Geçtiğimiz kasım ayında Yeni Zelanda Parlamentosu'nda Waitangi Antlaşması'nın temel ilkelerini hedef alan yasa tasarısını protesto eden üç Te Pāti Māori milletvekili, meclis kurallarını ihlal ettikleri gerekçesiyle geçici olarak görevden alındı. Karar doğrultusunda vekiller maaş alamayacak ve yaklaşan bütçe görüşmelerine katılamayacak.
Te Pāti Māori'nin eş genel başkanları Debbie Ngarewa-Packer ve Rawiri Waititi ile partinin en genç üyesi Hana-Rawhiti Maipi-Clarke, söz konusu tasarının ilk oylaması sırasında kürsüde geleneksel haka dansı yaparak tepki göstermişti. Maipi-Clarke’ın yasa teklifini yırtması ise uluslararası basında geniş yankı bulmuştu.
Parlamentonun ayrıcalıklar komitesince hazırlanan raporda, Ngarewa-Packer ve Waititi’nin üç hafta, Maipi-Clarke’ın ise yedi gün süreyle meclis çalışmalarından men edilmesine hükmedildi. Ayrıca bu süreçte maaş alamayacakları ve bütçe oturumlarına katılamayacakları belirtildi.
Gazete Oksijen'de yer alan habere göre, raporda ayrıca, Ngarewa-Packer’ın bir milletvekiline el hareketiyle “silah doğrulttuğu” iddiasına yer verildi. Packer ise bu hareketin Maori kültüründe yer alan “wiri” adlı geleneksel bir jest olduğunu savundu.
"23 YILLIK KARİYERİMDEKİ EN CİDDİ OLAY"
Kararı değerlendiren Başsavcı ve komite başkanı Judith Collins, yaşananları “meclis kariyerimin en ciddi olayı” olarak nitelendirdi.
Te Pāti Māori cephesinden yapılan açıklamada ise alınan karar, “sömürgeci zihniyetin bir yansıması” olarak tanımlandı. Parti, “Bu toprakların yerli halkı sesini yükselttiğinde her zaman bedel öder” ifadeleriyle karara tepki gösterdi. Muhalefetteki İşçi Partisi cezayı orantısız bulurken, Yeşiller Partisi ise meclisin temsil eşitliğini zedelediğini savundu.
TARTIŞMALI YASA NEYİ ÖNGÖRÜYORDU?
Büyük tepkiye neden olan “Treaty Principles Bill” adlı yasa teklifi, 1840 tarihli Waitangi Antlaşması’nın ilke ve yükümlülüklerini yeniden tanımlamayı amaçlıyordu. Antlaşma, Māori halkının toprak, kültür ve siyasi haklarını güvence altına alan ülkenin kurucu belgelerinden biri olarak kabul ediliyor.
Yasa tasarısı, ACT Partisi tarafından “etnik temelli ayrıcalıkların kaldırılması” gerekçesiyle sunulmuştu. Ancak Māori toplumu ve destekçileri, düzenlemenin yerli halkın anayasal statüsünü zayıflatacağını savundu. Tepkiler, yalnızca meclisle sınırlı kalmadı; ülkede on binlerce kişinin katıldığı protestolar düzenlendi. Artan kamuoyu baskısı sonucunda tasarı, Nisan 2025’te yapılan ikinci oylamada reddedildi.
