Gıda fiyatlarındaki durdurulamayan artışın perde arkasına dair şoke eden bir analiz, Finansal Danışman Ali Ağaoğlu'ndan geldi. CNBC-e'de yayınlanan "4'te Ekonomi" programına konuk olan Ağaoğlu, Türkiye'deki yaş meyve ve sebze tedarik zincirindeki devasa sorunlara dikkat çekerek, tarladan sofraya uzanan yolda yaşanan akılalmaz kayıpların ve yanlış planlamanın, tüketiciye nasıl fahiş fiyatlar olarak yansıdığını çarpıcı örneklerle ortaya koydu. Ağaoğlu'na göre, sorun sadece kur ve faiz değil, temelde yatan yapısal bozukluklarda!
DEHŞETE DÜŞÜREN MARUL HESABI: TARLADA 1 LİRA, SOFRADA 15 LİRA!
Ali Ağaoğlu, durumu herkesin anlayabileceği bir "marul örneği" ile açıkladı ve gıda israfının boyutunu gözler önüne serdi: "Benim çok sevdiğim bir marul örneği vardır. Yerinde marul 1 lira, burada (İstanbul'da) marul 10 lira veya 15 lira. Gelen, yola çıkan marulun %70'i telef oluyormuş. %80'i diyelim kolay hesap."
Ağaoğlu, bu %80'lik firenin maliyeti nasıl katladığını şöyle hesapladı: "1 liradan 10 marul aldınız, 10 lira ödediniz. Yolda 8'i telef oldu, elinize sağlam 2 marul İstanbul'a geliyor. Bir marulun maliyeti daha yoldayken kafadan 5 liraya yükseliyor! Üzerine bir lira da taşıma maliyeti koyuyorsunuz, etti mi size 6 lira. E buraya geldiğinde bu marul 10-15 liraya satılıyor. Sonra biz manşetlerde 'Antalya'da marul 1 lira, İstanbul'da 10 lira' diyoruz. Ya biz taşırken kaybediyoruz marulun kendisini!"
SORUNUN KAYNAĞI: ÜRETİMİN MERSİN VE ANTALYA'YA YIĞILMASI!
Finansal Danışman, bu fahiş fiyatların ve büyük kayıpların temel nedenlerinden birinin, Türkiye'nin yaş meyve ve sebze üretiminin neredeyse tamamının Mersin ve Antalya gibi belirli bölgelere yığılmış olması olduğunu belirtti. "Türkiye bütün yaş meyve sebze ihtiyacını çok ağırlıklı olarak Mersin-Antalya bölgesine yığmış durumda. Her şeyi oradan buraya taşıyoruz" diyen Ağaoğlu, bu durumun hem taşıma maliyetlerini patlattığını hem de ürünlerin uzun yolda bozulma riskini artırdığını vurguladı.
"YAPISAL ÖNLEMLER ALINMAZSA BİR YERE VARAMAYIZ!"
Peki çözüm ne? Ali Ağaoğlu'na göre pansuman tedbirler yerine köklü yapısal değişiklikler şart:
Yerinde Üretim Şart: "Yaş meyve sebzenin, özellikle maydanoz, marul gibi çabuk bozulan yeşilliklerin yerinde üretmenin önlemlerini almamız lazım."
Üretimi Dağıtmak Gerek: "Diğer bütün sebzeleri eğer Antalya'dan taşıyacaksak, diğer yerlerde de üretmemiz lazım veya yoğunluklu üretecek şekilde bunu dağıtmamız lazım."
Soğuk Zincir Kurulmalı: "Eğer taşıyacaksak da soğuk hava sistemlerini kurmamız lazım."
Ağaoğlu, bu tür yapısal sorunlar çözülmeden sadece kur ve faiz politikalarını tartışmanın bir fayda getirmeyeceğinin altını çizdi: "Hiç yapısal olarak bir daha enflasyon yaşamamak adına... bu ve benzeri yapısal önlemlerde hiçbir adım atmadığımız zaman e biz sadece kur ve faizi tartışıyoruz. Bir yere varamayız!"
Ali Ağaoğlu’nun bu çarpıcı açıklamaları, Türkiye'deki gıda enflasyonunun temel dinamiklerinden birinin üretim ve tedarik zincirindeki köklü sorunlar olduğunu bir kez daha acı bir şekilde ortaya koydu. Yerinde üretimin teşviki ve lojistik altyapısının modernleştirilmesi, hem tarlada ürününü düşük fiyata satmak zorunda kalan çiftçiyi hem de rafta fahiş fiyatlarla karşılaşan tüketiciyi rahatlatacak en önemli adımlar olarak öne çıkıyor.
Gelinlerin gözde ürünlerindendi: Türkiye'nin 40 yıllık ünlü çeyiz firması iflas bayrağını çekti!
