ABD Temsilciler Meclisi’nin ardından Senato da Türkiye’ye yönelik S-400 yaptırımını kabul etti. Uluslararası haber ajansları Başkan Trump’ın da daha önce imzalamayacağını söylediği Türkiye’ye S-400 yaptırımına onay vermeyi kabul ettiğini duyurdu.
Trump, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi aldığı gerekçesiyle Ankara’ya yaptırıma yeşil ışık yaktı. ‘Topal ördek’ konumundaki ABD Başkanı’nın Dışişleri Bakanı Pompeo’nun önerdiği paketi imzaladığı belirtildi.
12 maddelik CAATSA yaptırımlarından beşi uygulamaya konulacak ancak hangilerinin devreye gireceği henüz netleşmiş değil.
‘EKONOMİK DEĞİL SAVUNMA ALANIYLA
Yaptırımların savunma alanıyla sınırlı kalacağı ve Savunma Sanayii Başkanlığı’na yönelik olacağı kaydedildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise “AB ve ABD ile iki tarafın da asla görmezden gelemeyeceği siyasi ve ekonomik ilişkilerimiz var” diyerek yaptırım konusunu değerlendirdi: “Bu ruha halel getirecek hiçbir adım atmadık, atmayız.
Yatırımcıları daima baş üstünde tuttuk. ABD ve AB’deki yönetimlerin Türkiye düşmanı lobilerin etkisinden kurtularak objektif politikalara yönelmelerini bekliyoruz.”
Temsilciler Meclisi’nden üçte ikiden fazla oy çokluğuyla geçen tasarı Senato’dan da aynı çoğunlukla geçti.
TÜRKİYE WASHINGTON’IN ‘HASIM ÜLKE’ LİSTESİNDE
YAPTIRIM KISKACI
ABD’nin Rusya’dan alınan S-400’ler nedeniyle Türkiye’ye uygulamak istediği CAATSA yaptırımları konusunda kararını verdiği iddia edildi. Uluslararası haber ajansları Senato’dan geçmeden Trump tarafından tasarının onaylandığını belirtti.
Görevi bırakmasına 39 gün kalan Trump’ın bu hareketi ‘Topal Ördek hamlesi’ olarak değerlendirildi. Böylece Washington Rusya, Çin, Kübe ve Venezüela’dan sonra CAATSA’yı 5’inci ülke olarak NATO müteffiki Türkiye’ye uygulamış olacak.
ABD’nin Patriot savunma sistemlerini Türkiye’ye vermemesi üzerine Ankara yönünü Rusya’ya çevirdi. Uzun görüşmeler, AB ve ABD’nin tepkilerine rağmen Ankara ile Moskova ile S-400 savunma sistemlerini almak için el sıkıştı. Yapılan anlaşmalar sonrası geçtiğimiz Temmuz ayında sistemler Ankara’ya getirildi.
Sistemlerle ilgili anlaşma nedeniyle ABD, NATO müttefiki olan Türkiye’ye Düşmanlarına Yaptırımlarla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) kapsamında yaptırım uygulacacağını açıkladı. Savunma Bütçesi kapsamına alınan tasarı Kongre’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi’nden hafta başında 3’te 2 çoğunlukla geçti.
Uzun süreden beri Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ilişkileri iyi olan Başkan Trump ile Kongre arasında gidip gelen yaptırımların Beyaz Saray’daki görev değişikliğine 39 gün kala devreye gireceği belirtildi. Uluslararası haber ajansları Reuters ve Bloomberg Washington’un siyasi tabirle ‘Topal Ördek’ konumunda olan Başkan Trump’ın Senato onayı beklemeden yaptırımları imzaladığını iddia etti.
Bu gelişmelerin ardından dün gece CAATSA yaptırımlarını da içeren Savunma Bütçesi Senato’dan da 3’te 2 çoğunlukla geçti. Trump geçtiğimiz günlerde sosyal medya şirketlerine yasal güvence sağlayan bir düzenlemeyi içerdiği için büyçeyi veto edeceğini söylemişti.
Tasarıda S-400 alan ülkelere 30 gün içerisinde yaptırım isteniyor. ABD Başkanı Trump yasa gereği 70 sayfalık CAATSA metninde listelenen 12 yaptırım kaleminden en az beşini seçmek zorunda.
Görevi 39 gün sonra bırakacak olan Mevcut Başkan Donald Trump’ın elinden geldiğince ABD’nin seçilmiş başkanı Joe Biden’a sorun bırakmak istediği iddia ediliyor.
KONGRE’DEN ÖNCE HAMLE
ABD basınında ve Financial Times’ta yer alan haberlerde, yaptırımların hafif olmasının beklendiği belirtildi.
Financial Times, konuya yakın bir kaynağın, Trump yönetiminin Kongre’nin olası tepkisini hafifletmek amacıyla yaptırımları ‘mümkün olan en hafif halinde tutmak’ istediğini bildirdi. Wall Street Journal gazetesi, Trump’ın yürürlüğe sokmayı planladığı yaptırımların bazı kişi ve kuruluşları hedef almasının beklendiğini belirtti.
Foreign Policy’nin web sitesinde yer alan ve konuya yakın iki kaynağa dayandırılan haberde de yaptırım paketinin ‘yumuşak olmasının’ beklendiği aktarıldı. Habere göre, yaptırımların Cumhurbaşkanı Erdoğan, ailesi ya da bankalar yerine, Savunma Sanayii Başkanlığı ve kurumun Başkanı İsmail Demir’e yönelik olacağı tahmin ediliyor.
REUTERS: YAPTIRIMLAR HAZIR
Reuters ise Senato oylaması öncesi “ABD, Türkiye’ye yaptırım uygulamaya hazır; her an duyurulabilir” haberi geçti. İkisi ABD yetkilisi olmak üzere Reuters’a konuşan dört kaynak, ABD’nin yaptırımları uygulamaya hazır olduğunu bildirdi. Bloomberg ise Trump’ın Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alan Türkiye’ye yönelik yaptırım uygulamayı içeren yasayı onayladığını ileri sürdü.
Bloomberg’e konuşan Beyaz Saray’da görevli iki kaynak, Trump’ın Dışişleri Bakanı Mike Pompeo tarafından önerilen ve Türkiye’ye, CAATSA kapsamında yaptırım uygulanmasını öngören tedbir paketini Senato kararı öncesi imzaladığını bildirdi.
Yaptırımların neleri içeriğine dair henüz bir bilgi paylaşılmadı. Öte yandan Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi, ABD Hazine Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı da konuya ilişkin henüz bir açıklamada bulunmadı.
S-400’LER ÇALIŞTIRMAZSA YASA KALDIRILABİLİR
Yaptırımların kaldırılmasının şartları ise şu: “Başkan yaptırım uyguladıktan sonra 1 yıl içinde Kongrenin gerekli komitelerine, Türkiye’nin veya yaptırım uygulanan kişilerin artık S-400’leri veya bunların yerine herhangi bir Rus sistemini uhdesinde bulundurmadığını, Türk topraklarında Rus hükümeti veya şirketleri adına herhangi bir Rusya vatandaşının S-400’leri çalıştırmadığını teyit ettikten sonra; Türkiye’den Türk Hükümetinin veya hükümet adına başka biri tarafın S-400 veya onun yerini alabilecek bir sistemi tekrar edinmek için CAATSA’nın 231’inci bölümünün kapsamına girecek herhangi bir faaliyete girmeyeceğine dair taahhüt aldıktan sonra yaptırımları kaldırabilir.”
Ayrıca tasarının 159. bölümünde ise tasarının yasalaşmasından sonra 15 gün içerisinde Türk şirketlerinin yerine F-35 için parça üretecek ortakların tespit edilmesi ve gerekli işlemlerin başlatılması istendi.
TRUMP’LA CAATSA BİTMEYEBİLİR
NTV ABD Temsilcisi gazeteci Hüseyin Günay, Trump’ın 2 yıldır imzalamadığı yaptırımları şimdi imzalamasıyla ilgili Washington kulislerinde konuşulanları sosyal medya hesabından aktardı. Günay, 12 maddelik yaptırımlardan hangilerinin seçileceğini Mike Pompeo’nun Trump’a önerdiğini ifade etti.
Günay, Trump’ın yürürlüğe girmemesi için iki yıldır direndiği yaptırımları, şimdi imzalamasını, Erdoğan’ın Biden’ı tebrik etmesine bağlayanlar olduğunu söyledi. Günay ayrıca, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Mevlüt Çavuşoğlu’nun geçtiğimiz hafta yapılan NATO toplantısındaki tartışmasının da etkili olduğunu söyleyenler olduğunu aktardı.
Günay bir başka senaryonun da, Trump’ın elinden geldiğince ABD’nin seçilmiş başkanı Joe Biden’a sorun bırakmak istemesi olduğunu söyledi. ABD’nin CAATSA yaptırımlarını bugüne kadar; Rusya, Küba, Çin ve Venezuela’ya uyguladığını hatırlatan Günay, Türkiye yönelik başka yaptırımların da gelebileceğini söyledi.
Bunun yasal olarak mümkün olduğunu ifade eden Günay “Trump imzalayınca CAATSA tehdidi bitmiyor. Gelişmelere bağlı olarak Biden yeni CAATSA maddelerini uygulamaya koyabilir. CAATSA yaptırımlarının süresi yok, başkanın talimatıyla iptal ediliyorlar” dedi.
ABD, NATO ORTAĞINA SAYGISIZLIK YAPIYOR
Erdoğan, ABD yönetiminin Rus S-400 hava savunma sistemlerini satın aldığı gerekçesiyle Türkiye’ye uygulayacağı belirtilen olası yaptırımları değerlendirdi. “Şu anda Amerika’nın kalkıp CAATSA diye bir olayla Türkiye’yi karşı karşıya getirmesi, NATO’daki çok önemli bir ortağına yapılan bir saygısızlıktır. Ben olaya böyle bakıyorum” diyen Erdoğan, Biden dönemine işaret etti: Bize düşen ‘men sabera zafera’, sabredeceğiz ve göreceğiz.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan ziyaretinde gazetecilerin sorularını yanıtladı, değerlendirmelerde bulundu. “Karabağ Zaferi ile Kafkasların tarihinde yeni bir sayfa açılmıştır. İnanıyorum ki bölge tarihi yeni bir istikamette şekillenecektir” diyen Erdoğan “Üzerinde çalıştığımız 6’lı Platform herkes için kazan-kazan imkanı sağlayacak bir girişimdir.
Ermenistan da bu sürece katılır ve olumlu adımlar atarsa Türkiye-Ermenistan ilişkilerinde de yeni bir sayfa açılabilir” ifadelerini kullandı. Fransa Parlamentosu’nun Dağlık Karabağ’daki sözde yönetimi tanıma kararına ilişkin değerlendirmesi sorulan Erdoğan “Fransa’nın Cumhurbaşkanı olarak hakikaten acemice tavırlar içerisinde. Macron bir siyaset acemisidir” dedi.
“ABD CAATSA yaptırımlarını uygulamayı planlıyor, Avrupa Birliği’nden de yaptırım kararları var. Bu tehdit dilinin altında yatan nedir?” sorusu üzerine Erdoğan, bir NATO üyesi ülke olan Türkiye’nin NATO’nun ilk 5’i içerisinde önemli yere sahip olduğunu söyledi.
Trump ve Obama döneminde her zaman iftiharla “Türkiye gibi bir NATO ülkesine sahibiz” denildiğini aktaran Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Şu anda Amerika’nın kalkıp CAATSA diye bir olayla Türkiye’yi karşı karşıya getirmesi, bir defa NATO’daki çok önemli bir ortağına yapılan bir saygısızlıktır. Ben olaya böyle bakıyorum” diye konuştu. Donald Trump döneminde Amerika ile iletişimin sıkıntılı olmadığını, aksine birçok konuda çok daha olumlu adımlar atıldığını belirten Erdoğan, eski Başkan Barack Obama ile de 8 yıl çalıştığını ve Obama’nın, “Benim dünyadaki ilk 5 dostum arasında en önemlilerinden bir tanesi Erdoğan’dır” dediğini aktardı.
Erdoğan, şöyle devam etti: “Şu anda Demokratlar iş başına geliyor. Dolayısıyla ne oldu da şu anda Türkiye’ye böyle bir CAATSA yaptırımına gidilecek? Kaldı ki Biden, evimde beni rahatsızlığımda ziyaret eden birisidir. Kendisiyle Amerika’da birkaç kez görüşmüş birisiyim. Beni iyi tanıyan birisi. Ben de onu iyi tanıyorum ama bir kez bir açıklaması oldu, ben cevap dahi vermedim. Şimdi böyle bir şey, dünyada siyasiler arasında asla tevessül edilmeyecek bir konudur. Fakat ben bazı şeylere alıştığım için diyorum ki Amerika’da devir teslim yapıldıktan sonra herhalde akışı çok daha iyi göreceğiz. Onun için bize düşen ‘men sabera zafera’, sabredeceğiz ve göreceğiz.”
ÇÖZÜLMEYECEK MESELE YOK
Erdoğan, partisinin Genişletilmiş İl Başkanları Toplantısı’nda da yaptırım adımlarına değindi.Cumhurbaşkanı “Gerek Amerika Birleşik Devletleri gerekse Avrupa Birliği ile her iki tarafın da asla görmezden gelemeyeceği, kaybetmeyi kesinlikle istemeyeceği çok köklü siyasi ve ekonomik ilişkilerimiz vardır. Türkiye olarak bu ilişkilerin ruhuna halel getirecek hiçbir adım atmadık, atmayız” dedi.
Erdoğan, Avrupalı ve Amerikalı yatırımcıları ülkede daima baş üstünde tuttuklarını, her türlü desteği verdiklerini belirterek, “Siyasi saiklerle ve rasyonel hiçbir temeli olmadan dayatılan yaptırım gündemleri tüm taraflar için sadece zarar yazan, hiç kimseye faydası ve karı olmayan yaklaşımlardır.
Her şeye rağmen bu konulardaki somut adımların, aklıselimin ve karşılıklı menfaatlerin ışığında potansiyellerimizin gücü dikkate alınarak atılacağına inanıyorum. Diyalog ve iş birliğiyle çözülmeyecek hiçbir meselemiz olmadığını düşünüyoruz.
Aynı şekilde kapımız tüm yatırımcılara sonuna kadar açıktır. Açık olmaya devam edecektir. Amerika ve Avrupa’daki yönetimlerin Türkiye düşmanı lobilerin etkisinden kurtularak bir an önce objektif ve sürdürülebilir politikalara yönelmelerini diliyoruz” diye konuştu.
AB YORUMU: AKLISELİM ÜLKELER OYUNU BOŞA ÇIKARDI
Erdoğan, cuma namazını Üsküdar’daki Hz. Ali Camii’nde kıldı. Basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Erdoğan, Avrupa Birliği Liderler Zirvesi’ne ilişkin şunları söyledi: “AB’nin dün yapmış olduğu zirve, aslında birkaç ülkenin beklentilerine bekledikleri cevabı vermedi. Çünkü talepleri haklı değildi. Hakkımızın teslim edilmesi gerekiyor.
Zira şu anda Avrupa Birliği üyesi ülkelerin Türkiye’ye vermeleri gereken birçok haklar var. Avrupa Birliği üyesi ülkeler içerisinde aklıselim sahibi ülkeler burada olumlu tavırlar ortaya koyarak, bu oyunu boşa çıkardılar. Doğu Akdeniz’deki gelişmeler, bizim bütün bunlar karşısındaki olumlu tavırlarımız, bunların beklediklerini boşa çıkardı.”
