İnanın şaka değil.
Orta Vadeli Programa (OVP) göre, devletin toplayacağı gelir oranları düşüyor. Yeni vergi ve ek vergi artışlarına rağmen önümüzdeki yıllarda daha az oranda devlete para ödeyeceğiz.
Gelin bunu size OVP’den anlatmaya çalışayım.
2016 yılı bitmiş durumda; 2017 yılının ise büyük kısmı geçti. Yani 2016 yılı verileri kesinleşti; 2017 yılı ise artık tahmin ediliyor. Zaten OVP’de de 2018-2019 ve 2020 yılları için program yapılıyor.
Şimdi de devletin iki açıdan bütçesine bakacağız.
1-Merkezi yönetim bütçesi
2-Genel devlet dengesi
Genel devlet dengesi daha geniş tanımlı. Yani içinde sosyal güvenlik sistemi, mahalli idareler gibi diğer devlet kurumları da yer alıyor. Ve biz bu devlet kurumlarına ne ödeyeceğiz? Ödememiz hangi oranlarda gerçekleşecek?
2016 yılında;
Merkezi bütçe gelirleri: 554,1 milyar TL
Genel devlet gelirleri: 904,3 milyar TL
Bunların 2 trilyon 609 milyar liralık yeni GSYH’ye oranı ise %21,2 ve %34,7 etmektedir. Yani biz merkezi bütçeye 100 liralık gelirimizin 21,2 lirasını öderken, diğer SGK ve belediyeler başta olmak üzere, diğer kamu kurumlarına da 100 liralık gelirimizin 13,5 lirasını ödüyoruz. Böylece devletimize ödediğimiz para, her 100 liralık gelirimizin 34,7 lirasına ulaşmaktadır.
Bu rakamlar 2016 yılı için...
***
Gelelim şimdi de tahmin edilen 2017 yılı verilerine bakalım:
Merkezi bütçeye 612,0 milyar gidecek. Sosyal güvenlik ve mahalli idarelerle beraber devletimizin toplam geliri 1 trilyon 011 milyar liraya ulaşacak. Böylece merkezi bütçenin GSYH’ya oranı %19,7 olurken, genel devletin gelir oranı da %33,3’e düşmüş olacak.
Ama bunlar gerçekleşen ve tahmin edilen veriler. Peki 2020 yılında nasıl bir kamu yükümlülüğüne gireceğiz?
İşte veriler:
2020’de 4 trilyon 321 milyar GSYH bekleniyor. Bu gelirden ise, 842,3 milyar TL merkezi bütçeye gelir bekleniyor. Genel devlet gelirlerinin ise 1 trilyon 359,3 milyar lira olması hedefleniyor. Böylece 2020 yılında merkezi bütçe ağırlığı %19,5’e gerilerken, genel devletin yükü de yüzde 31,5’e düşmüş olacak.
Veya şu şekilde de izah etmeye çalışayım: 2020 yılında GSYH’mız 2017 yılına göre 1 trilyon 286 milyar lira daha fazla olması bekleniyor. Buna karşılık merkezi bütçe gelirleri ise 230 milyar artış gösterecek. Yani artan gelirimizin yüzde 17,9’u devlete gitmiş olacak. Oysa yukarıda yazdığım gibi halen biz yüzde 19,7 merkezi bütçeye katılıyoruz. (2017 beklentisi)
Yine aynı hesaba göre genel devlet gelirleri 2020 yılında 348 milyar lira artmış olacak. Artması beklenen GSYH’ya oranı yüzde 27,1 ediyor. Oysa şu anda genel devlet gelirlerinin ağırlığı yüzde 33,3...
Kısaca yeni vergi ve ek vergi artışlarına rağmen devletimiz bizi düşünüyor ve daha az gelir alıyor.
BÜTÇE NEDEN AÇILDI
Bu konuda 18 Eylülde “Boş tartışmalar gerçekleri örtüyor” başlığında bir yazı yazmıştım. Bütçede gelir tarafında yüzde 11,0 artış olduğunu ama gider tarafında artışın yüzde 18,5’a ulaştığını görmüştük. Evet, çift haneli bir enflasyon ortamında ve yüzde 5,0 reel büyüme döneminde bütçe gelirlerinin sadece yüzde 11,0 artması düşündürücü.
Ama asıl düşündürücü nokta giderlerdeki hızlı artış. Tabiri caiz ise kesenin ağzı epey açılmış. Tahsil edilmeyen gelirlere rağmen gider disiplini yapılmamış. Yeniden yapılandırma gelirleri de hiç ilaç olamamış.
Hangi kurumlar bütçeyi kemirmiş?
-Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı: 27.626 milyon liradan, 46.067 milyon liraya...%66,7 artış.
-Ulaştırma ve Denizcilik Bakanlığı: 10.089 milyon liradan, 15.861 milyon liraya...%57,2 artış.
-Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı: 13.572 milyon liradan, 16.889 milyon liraya...%24,4 artış.
-Kamu hastaneleri: 8.333 milyon liradan, 10.649 milyon liraya...%27,8
-Orman ve Su İşleri Bakanlığı: 6.144 milyon liradan, 8.282 milyon liraya...%34,8 artış.
Buna karşılık kemer kısanlar ise şu kurumlar:
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı %4,4; Emniyet Genel Müdürlüğü %6,9; Gençlik ve Spor Bakanlığı %1,4...
Ve Dış İşleri Bakanlığı...(%7,7)
