Batı dünyasının Rusya’ya karşı yıllardır sergileyemediği ortak tavrı nihayet göstermesi etkiye karşı tepki şeklinde bir reaksiyon olarak düşünülebilir. Savaşın başladığı ana kadar Batı kamuoyunda bile böylesi bir reaksiyon beklenmiyordu. Hatta ciddi anlamda talep edildiğini bile söylemek güç. NATO’nun beyin ölümü gerçekleşti noktasına kadar gelen aşırı yorumlar, Batı ittifakının ortak bir güç olmasını sağlayacak kurumsal yapıların imkansız olduğuna dair düşünceler, savaş öncesinde sadece marjinal grupların dile getirdiği görüşler değildi.
Ancak ne olduysa kimsenin hayal bile edemeyeceği ortak bir tavır oluştu. NATO bir anda caydırıcı bir güç haline geldi, AB tarihinde hiç olmadığı kadar bir siyasi birliğe ve güce dönüştü. AB ile ABD arasında karşılıklı ekonomik yaptırımlara kadar varan gerilim hızla unutuldu. Batı ittifakı denilen soyut kavram, Ukrayna savaşında adeta bir mucize gibi somut olarak Rusya’nın karşısına dikildi.
Batı denildiğinde, soğuk savaş dönemlerinden kalma alışkanlıkla, homojen bir blok düşünülüyor. Gerçekte ise farklı uluslar, farklı kültürler, farklı menfaatler ve farklı gelecek beklentilerinden oluşan bir ortaklık ya da işbirliği söz konusu. Bu denli farklı dinamiklere sahip oldukları için de ortak hareket etmeleri zannedildiği gibi kolay değil. AB özelinde bunun örneklerini defalarca gördük.
***
Rusya Ukrayna savaşı AB’nin, sahip olduğu ekonomik ve siyasi gücün farkına varmasına neden oldu. Öyle bir motivasyon oluştu ki bu potansiyeli askeri güçle taçlandırma düşüncesi de AB kamuoyunda hızla kabul gördü. AB belki de kurulduğu tarihten bugüne attığı adımlar konusunda bütün üye ülke kamuoylarında ilk kez bu denli geniş bir destek aldı.
Savaş atmosferinde böylesi bir kamuoyu desteği anlaşılabilir. Bu destek savaşa sonrasında da devam edebilecek mi? AB’de oluşan sürpriz ittifak ruhu, savaşın ekonomik etkilerini daha yoğun şekilde göstereceği önümüzdeki aylarda hatta yıllarda sürebilecek mi, esas cevap arayan soru bu.
AB ülkeleri tarihlerinde, en azından İkinci Dünya Savaşı sonrasında, yaşamadığı düzeyde yüksek enflasyon oranlarını tecrübe ediyor. Ekonomi ve istikrar kavramlarının kendisi ile özdeş olarak anıldığı Almanya’da bile Mart ayı enflasyonu yüzde 7.3 olarak açıklandı. Bu oranın çift haneli rakamlara çıkma ihtimalini yüksek gören ekonomistler var.
***
AB genelinde Şubat ayı ortalama enflasyonu yüzde 5.9 olarak açıklandı. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde bu oran pandemi nedeniyle yüzde 4.1’di. AB Merkez Bankası’nın tavsiye ettiği enflasyon oranının yüzde 2 olduğu hesaba katılırsa, AB’nin ilk kez tecrübe ettiği yüksek enflasyonla, öngörülemez siyasi ve toplumsal krizler yaşayabileceğini tahmin etmek abartılı olmaz
Batı için asıl meydan okuma şimdiden sonra başlıyor. Rusya’ya karşı uygulanan yaptırımların kendi ekonomilerine olan yansımalarına vatandaşlar ne kadar katlanabilecek? Batı ülkelerinde çok az sayıda da olsa başlayan Putin taraftarı gösterilere bakılırsa bu süre pek de uzun olmayacak gibi görünüyor. Aşırı sağ ve sol aktivistlerin sosyal medyada karşı atağa başladığına da bu noktada dikkat çekmek gerekiyor.
Temel tezlerinden birisi de AB karşıtlığı olan aşırı sağ ve sol partiler gerçi gerileme trendinde ancak yüksek enflasyonun yarattığı memnuniyetsizlik aşırı partilerin yeniden güç kazanmasına neden olabilir. Bu da nerdeyse bir mucize gibi AB’yi saran ittifak ruhunun bir daha geri dönülmeyecek bir şekilde bozulması gibi feci sonuçlar doğurabilir.
Ünlü orkestra şefi Eliahu İnbal‘in, Mahler’in bir senfonisini çalıştırdığı orkestrasına “Mahler’in eserlerinin en güzel yerlerinde bile şeytan bir köşeden bakar‘‘ uyarısını yaptığı söylenir. Klasik severlerin, klasiklerin çoğu için geçerli olduğunu düşündüğü bu uyarı AB siyasetinin de şu an karşı karşıya olduğu bir sınama.
