Bu zamana kadar ABD’yi ana hatlarını Türk solunun 1960’lı 1970’li yıllarda tedavüle soktuğu Amerikan karşıtlığı üzerinden okuduk. Türkiye dünyayı dönüştüren ekonomik, sosyal ve kültürel süper gücün gerçek boyutlarını, ideolojik süzgeçten geçirilmiş bilgilerle okumak zorunda kaldı. Trump döneminde ise dünyadaki tüm ön kabulleri ters yüz eden bambaşka bir ABD ile karşı karşıyayız

Siyasi bir iddia olarak merkezinde artık demokrasi ve serbest rekabet yerine milliyetçi beyaz Hıristiyanlık olan yeni ABD’nin dünya için ne anlama gelebileceği konusunda kimsenin şimdiden kesin bir tespit yapması mümkün değil. Ancak hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı çok açık. Hıristiyan milliyetçilik anlayışının Trump sonrasında Amerikan siyasetindeki bariz gücü ve etkisi çok net.

ABD Başkan Yardımcısı J.D. Vance, Savunma (Savaş) Bakanı Pete Hegseth, Temsilciler Meclisi Sözcüsü Mike Johnson, Trump döneminin en şöhretli milliyetçi Hristiyanlarından. Pek çok üst düzey bürokrat ve yüksek mahkeme üyesi de milliyetçi Hristiyan çevreden geliyor. Trump dindar bir kişilik olarak bilinmemekle birlikte, ABD’deki milliyetçi Hristiyanlar tarafından düşmanlara karşı zafer kazanan ‘‘Barbar Kral‘‘ olarak değerlendiriliyor.

***

Hristiyanlığın ABD için siyasi bir araç/argüman haline geldiğini gösteren en önemli isim suikast sonucu öldürülen Charlie Kirk. Kirk tanrıyı sevmek, kiliseye gitmek, dine hizmet etmek gibi eylemlerin Hristiyan olmak için tek başına yeterli olamayacağı görüşüne milyonlarca insanı ikna etmeyi başardı. Kirk’e göre dini ritüelleri yerine getirmenin yanında bir Hristiyan olarak sürdürülen kültür savaşına da iştirak etmek gerekiyor. Bunu yapmayanların Hristiyan olarak kabul edilmesi bile mümkün değil. Batı dünyası için radikal kabul edilecek bu din anlayışı artık kabul görüyor ve bu kişiler Trump’ı seçiyor.

Kirk’in son beş yıl içindi Evanjelikler üzerinde sağladığı etki sonrasında on binlerce kilise, binlerce papazın yeni milliyetçi Hıristiyan akımına dahil olduğu ve dolayısıyla Trump destekçisi haline geldiği tahmin ediliyor. Kirk’in cenaze merasimi de Hristiyanlığın siyasetteki yeni rolünü gösteren alışılmışın dışında bir gövde gösteri oldu.

Bu noktada Trump hareketinin teorik ve entelektüel arka planını oluşturan MAGA (Make America Great Again, Amerika’yı Yeniden Harika Yap) hareketinden bahsetmek gerekiyor. MAGA Trump’ın yeni iktidarı döneminde Hıristiyanlığın siyasi anlamda bilinçlenmesine önemli bir katkı sağlıyor.

***

Amerikalı eski bir Evanjelik papaz olan Bradley Onishi’nin Frankfurter Allgemeine Sonntag Zeitung’a yaptığı açıklamalara göre ABD’de bir tür Hristiyan faşizminin başlangıç aşaması yaşanıyor. Hristiyan milliyetçilik düşüncesinin ABD’de uzun yıllardır var olduğunu söyleyen Onishi, yeni hareketin açıkça demokrasi, çoğulculuk ve farklılıklara karşı olmasına dikkat çekiyor. Yeni hareketin yeni faşist bir hükümete deste vermek ve sistemi değiştirmek için şiddet kullanmaya bile hazır olduğunu iddia ediyor.

Onishi’ye göre Trum yandaşları ile karşıtları arasında oluşan gerilim ABD’de 1800’lü yıllarda yaşanan Amerikan İç Savaş öncesi atmosferle benzerlikler gösteriyor. ABD’de mevcut olan toplumsal ayrışmanın bir iç savaşa dönüşme ihtimali muhtemelen abartılı bir kıyas ancak toplumun birbirleri ile uzlaşması zor görünen bir kutuplaşma yaşadığı inkar edilemez bir gerçek.

Bütün bunların bizimle olan alakası ise, artık ABD’nin dış politik adımlarının gizli ya da açık bir şekilde, ülkede gittikçe hakim olmaya başlayan milliyetçi Hristiyanlık öğreti ve söylemleri ile uyuşması ya da özdeşleşmesi. Bu türden bir argümantasyon Batı dünyası için alışılmışın dışında yeni bir söylem. Bu anlayışın özellikle AB olmak üzere tüm dünyada kabul görmesi ihtimal dahilinde. Hele AB ve Almanya’da hızla yükselen aşırı sağ ve Trump hükümetinin bu partilere verdiği destek hesaba katılırsa.

***

ABD’yi artık Türk solunun bize miras bıraktığı modası geçmiş eski okumalar üzerinden anlamamız mümkün değil. Trump ve yeni ABD Türkiye’yi bu zamana kadar olduğundan çok daha fazla etkileyecek. Şimdi iyi giden ilişkilerin gelecekte dalgalanmalar yaşaması ihtimali uzak değil. Bu dalgalanmalara dünyanın birçok ülkesi maruz kaldı, kalıyor.

ABD’deki yeni dönemi İç politik hesaplar ve ideolojik saplantılardan uzak nesnel bir şekilde okumak ve anlamak çok işimize yarayabilir.