Trump, iktidara gelişinin yüzüncü gününün Michigan Eyaleti’nin Macomb kentinde yaptığı hamaset dolu 90 dakikalık bir konuşmayla kutladı. Konuşmasında ‘’daha yeni başladığını‘‘ söyleyen Trump icraatlarına engel çıkaran yasamayı da ‘‘bir avuç radikal sol yargıç‘‘ nitelemesiyle hedefe koydu.
Trump’ın göç, bürokrasi, gümrük, enflasyon vs. konularında çok başarılı bir başlangıç yaptığını iddia eden konuşmasının gerçek verilerle fazla alakası yok. İktidarının ilk günlerinde yaptığı büyük vaatlerin neredeyse hiçbirini gerçekleştiremeyen Trump’ın Amerika’yı ekonomik olarak büyük bir felakete sürüklediğine yönelik endişeler gittikçe artıyor.
Ukrayna’da savaşı bir günde durdurma, Gazze’yi Riviera’ya dönüştürmek gibi vaatleri hayatın gerçeklerine toslayarak tuz buz oldu. Kanada’yı ABD’ye ilhak etme projesi de Kanada’da aslında siyasi bir ağırlığı kalmamış Mark Carney’in ‘’Trump’a karşı direnç’’ mottosuyla iktidara gelmesiyle son buldu. Carney siyasi kariyerinin son bulduğu günlerde kucağına gelen, Trump tehdidi ile iktidara ulaşmış oldu. Muhtemelen siyasi bir PR olarak düşünülen Kanada ilhakı Kuzey’de ABD’ye güveni kalmamış güçlü bir komşu yaratmaktan başka bir işe yaramadı.
***
Trump’ın Beyaz Saray’da Selenski’yi aşağılayan ünlü basın toplantısı da Ukraynalı liderin AB’de daha fazla destek kazanmasına yol açtı. Nezaketsiz, pervasız, bencili siyasi üslup belki birkaç seçmeni motive ediyor, ama dış politikada büyük kayıplara yol açabiliyor.
Trump enflasyonu düşürüme vaadi ise Amerikan merkez bankası FED ile ülkeyi ekonomik durgunluğa taşıma tehlikesi olan bir kavgaya dönüştü. Radikal gümrük uygulamalar, yaşanan güven kaybı bir yana, gelen dış tepkiler üzerine şimdilik ertelendi. Trump dünyayı kendisine itaatkar hale getirmek istedi ama karşılığını hemen aldı. Şimdi Amerika’yı ‘’tekrar büyük’’ yapması bir yana durumu korumak için çaba sarf ediyor.
Trump’ın iktidara geldiği 20 Ocak’tan bu yana Amerikan dijital teknolojilerinin hakimiyet sembolleri olan Alphabet, Tesla, Nvidia ve Amazon’un borsa değerlerinde yüz milyarlarca dolarlık kayıp yaşandı. Şartları, Trump’ın dünyanın tek hakimiymişçesine attığı radikal adımlar değil bizzat piyasaların kendisi belirliyor. Trump iktidarı yüz gün dolmadan bu gerçeği tecrübe etmek zorunda kaldı.
***
ABD ekonomisinin muhtemel bir resesyon yaşaması tehlikesi bir yana, AB ve Çin’in henüz sadece reaksiyon sınırları içinde olan karşı hamlelerinin, Trump’ın saldırgan üslubunu devam ettirmesi durumunda, kararlı ve kalıcı stratejik yaptırımlara dönüşmesi ihtimali var. Bu durumda avantajlı durumda olan ülke ABD olmayacak.
ABD’nin artan dış borçları nedeniyle, AB’nin bu gümrük savaşının kazananı olma ihtimali ekonomistlerin ortak kanaati. AB’de memnuniyetsizlik yaşanırken, henüz bir Trump paniği oluşmamasının nedeni de bu. AB henüz tüm imkanlarını seferber ederek Trump’a karşı ortak bir politika oluşturma ihtiyacı hissetmiyor.
Dünyaya tek başına çeki düzen verecek Trump ve onun dostluğunu kazanma ayrıcalığına sahip diğer ülkelerden oluşan yeni dünya düzeni efsanesi daha yüz gün dolmadan son buldu. Trump daha ilk günlerinde, dünya gerçeklerine karşı yaptığı meydan okumayı kaybetti.
Öncülüğünü Trump’ın yaptığı yeni bir güç merkezi değil, mevcut dengelerin, Trump nedeniyle darmadağın olduğu bir belirsizlikten söz etmek gerekiyor. Trump’ın yüzüncü günde yaptığı konuşmadan kullandığı ‘’daha yeni başlıyor’’ ifadesi bu yönüyle doğru bir ifade. Her şey daha yeni başlıyor.
