Trump’ın ABD’nin Gazze Şeridi’ni devralmak ve Filistinlileri tehcir etmekle ilgili açıklaması, nitelik olarak daha önce yaptığı Kanada, Panama ve Grönland’ın ABD’ye ilhak edilmesi çıkışlarının çok ötesinde bir açıklama. Gazze’yi ABD’nin devralması ve Filistinlilerin tehcir edilmesi Ortadoğu’nun tarihinde hiç olmadığı kadar kana bulanacağı anlamına gelir. Trump’ın Netanyahu’ya verdiği destek biliniyordu ancak işi bu denli bir aşırılığa vardırabileceğini kimse beklemedi.
Dünya kamuoyu Filistin açıklamasını, Trump’ın daha önce yaptığı dış politik çıkışlar gibi şov amaçlı yaptığına inanmak eğiliminde ancak mesele şova hiç uygun değil. Dünya kamuoyu da tehlikenin farkına varmış olacak ki, tepkiler ardı ardına gelmeye başladı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ‘‘kabul edilemez bir konu‘‘ diyerek ilke tepki gösterenlerden biri. ABD’li demokrat senatör Chris Murphy’nin X üzerinde yaptığı ‘’Tamamen aklını yitirdi (He Totally lust it)’’ açıklaması sorunu tanımlaya en uygun paylaşımlardan birisi.
ABD’nin bölgedeki en önemli müttefiklerinden Suudi Arabistan Filistin halkının meşru haklarına karşı yapılacak her türlü sürgün, işgal ve tehcire karşı olduğunu açıkladı. Trump’ın Filistinlileri tehcir etmeyi planladığı Ürdün ve Mısır da bu plana karşı net bir tavır sergilediler. Özellikle Mısır’da hem halk hem de hükümet için Filistinlilerin Mısır’a sürgün edilmesi kırmızı çizgi. Hükümetin böyle bir karar vermesi durumunda muhtemel halk protestoları ile baş etmesi mümkün değil.
***
Trump’ın planı İsrail’e koşulsuz destek veren Almanya’ya bile fazla geldi. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock ‘‘Sivil Filistin halkının Gazze’den sürülmesi sadece kabul edilmez ve uluslararası hukuka aykırı değil, bu aynı zamanda yeni nefret ve acılara yol açar‘‘ diyerek aslında beklenmedik bir tavır sergiledi. Baerbock Filistinliler olmadan bir çözümün söz konusu olamayacağını belirterek iki devletli çözüm önerisini tekrarladı.
Fransa ve İspanya Trump’a karşı açık tavır sergilerken İspanya Dışileri Bakanı Jose Manuel Albares ‘‘Açıkça söylemeliyim ki Gazze Gazzeli Filistinlilere aittir ve onlar Gazze’de kalmalılar….‘‘ şeklindeki açıklaması ile İspanya’nın önceden beri sürdürmüş olduğu politikanın devam ettiğinin altını çizdi.
Rusya ve Çin de BM Güvenlik Konseyi’nin iki devletti çözüm kararına gönderme yaparak bunun yegane çözüm yolu olduğunu açıkladı. Dünya kamuoyu Trump’ın akıl dışı çıkışına karşı net bir tavır gösterdi ama konu İsrail olunca dünya kamuoyunun ortak tepkisi her zaman etkili olamayabiliyor.
***
Trump bu açıklamayı ateşkes yapıldığı bir dönemde, İsrail üzerine dünya kamuoyunda oluşması muhtemel iki devletli çözüm baskısına karşı mevzi kazanmak amacıyla da yapmış olabilir. Ortadoğu’daki ABD askerlerini geri çekmekten bahseden Trump’ın beklenmedik şekilde Gazze’ye ABD askerleri yerleştirme planı yeni başkanın dış politik hamlelerinin ne denli öngörülemez olduğunun önemli bir işareti.
Trump’ın öngörülemez hamleleri nedeniyle zarar görmesi muhtemel ülkelerin liderleri okların kendilerine yönelmemesi için dikkatli davranıyor. AB ülkeleri bile Trump’ın atacağı adımlardan tedirgin. Ancak Trump’ın pervasız çıkışlarına karşı en kırılgan bölge Ortadoğu. Dünya kamuoyunun Ortadoğu’da yeni bir maceraya yer olmadığına Trump’ı ikna etmesi gerekiyor.
