Cep yakan gıda fiyatlarıyla boğuşan vatandaşlara bir kötü haber daha! Market ve pazarlarda meyve etiketlerinde kilogram yerine "yarım kilo" hatta "250 gram" gibi ifadelerin sıkça görülmesinin ardındaki acı gerçek, uzman isim tarafından açıklandı. CNBC-e'de yayınlanan "Editörün Seçimi" programına konuk olan deneyimli Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, Türkiye'nin 2025 yılında iklim kaynaklı felaketler nedeniyle tarımda, özellikle de meyve üretiminde tarihi rekolte kayıplarıyla yüzleşeceğini belirtti. Yıldırım, bu durumun gıda enflasyonunu daha da körükleyeceği ve ihracat stratejilerini altüst edeceği uyarısında bulundu.
MEYVE ÜRETİMİNDE %24.4'LÜK ŞOK DÜŞÜŞ!
Ali Ekber Yıldırım, 2025 yılına ait ilk üretim tahminlerinin endişe verici olduğunu vurguladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, tarla ürünlerinde genel olarak %5.3'lük bir kayıp öngörülürken (75.5 milyon tondan 71.4 milyon tona düşüş, yani 4.1 milyon ton kayıp), asıl büyük darbenin meyve grubunda yaşanacağını belirtti. Yıldırım, "Meyve grubundaki %24.4'lük düşüş alarm verici. Türkiye'nin 2024 yılı meyve üretimi 28.4 milyon tondu. 2025 yılı ilk tahminine göre ise bu rakamın 21.4 milyon tona düşmesi bekleniyor. Bu, tam 7 milyon ton daha az meyve üretimi demek!" ifadelerini kullandı.
KAYISI, KİRAZ, ZEYTİN, ANTEP FISTIĞI... BİRÇOK ÜRÜNDE KAYIP %50'NİN ÜZERİNDE!
TÜİK'in ilk tahminlerine göre pek çok temel meyve ve üründe rekolte kaybının %50'yi aşacağına dikkat çeken Yıldırım, kabus gibi tabloyu rakamlarla gözler önüne serdi:
- Kayısı: %65.1 düşüş
- Zerdali: %67.3 düşüş
- Kiraz: %55.7 düşüş
- Vişne: %44.8 düşüş
- Elma: %38.7 düşüş
- Zeytin: %40 düşüş (Geçen yıl 3.7 milyon tonla rekor kıran zeytin üretiminin 2.2 milyon tona gerilemesi bekleniyor)
- Antep Fıstığı: %54.6 düşüş
Yıldırım, bu rakamların bile üreticiler ve sektör temsilcileri tarafından "çok iyimser" bulunduğunu, sahadaki gerçek zararın çok daha vahim olabileceğine dair endişelerin dile getirildiğini de sözlerine ekledi.
TAHILLAR VE YAĞLI TOHUMLAR DA NASİBİNİ ALIYOR
Felaket senaryosu sadece meyvelerle sınırlı değil. Yıldırım, buğday, arpa, yulaf gibi tahıl ürünlerinde ve pamuk, şeker pancarı, patates gibi birçok kritik üründe de üretimde ciddi azalmalar beklendiğini ifade etti. Yağlı tohumlarda ise ayçiçeğinde, kuraklık nedeniyle daha az su isteyen bu ürüne bir yönelim olduğu için %5'e yakın bir artış öngörüldüğünü belirtti.
GIDA ENFLASYONU VE İHRACAT ALARM VERİYOR!
Ali Ekber Yıldırım, tüm bu olumsuzlukların gıda enflasyonunu ve dolayısıyla market-pazar fiyatlarını kaçınılmaz olarak yukarı çekeceğini vurguladı. "Zaten şu anda markette ya da pazara gittiğiniz zaman özellikle meyve fiyatlarının çok yükseldiğini görüyorsunuz. Satıcılar artık fiyatı 1 kilo olarak değil, yarım kilo veya 250 gram şeklinde etikete yazıyorlar. Çünkü tüketici zaten almakta zorlanıyor, bir de kilo fiyatını görünce tamamen vazgeçiyor" diyerek durumun ciddiyetini anlattı. Yıldırım ayrıca, Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan'ın da son açıklamasında zirai donun gıda enflasyonuna olası olumsuz etkisine değindiğini hatırlattı.
ÇİFTÇİYE ZİRAİ DON DESTEĞİ NE DURUMDA?
Zirai don nedeniyle mağdur olan çiftçilere yönelik destek ödemeleri hakkında da bilgi veren Yıldırım, iki farklı durumun söz konusu olduğunu belirtti. TARSİM sigortası yaptıran çiftçiler için hasar tespitlerinin büyük ölçüde tamamlandığını ve ödemelerin takvim dahilinde başladığını, ancak henüz çok küçük bir kesimin bu ödemeyi alabildiğini söyledi. Sigortası olmayan çiftçiler için ise Tarım Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı'nın açıklamaları doğrultusunda, Çiftçi Kayıt Sistemi'ne (ÇKS) kayıtlı olma şartıyla, o ana kadar yapılan masrafın hasar oranına göre bir ödeme yapılmasının planlandığını belirtti. Ancak bu gruptaki çiftçiler için çalışmaların devam ettiğini ve henüz bir ödeme yapılmadığını ifade etti.
