KARAR jürisi Necip Tosun, Hale Sert, Necati Tonga ve Ertan Örgen 2023’ün ‘‘en iyi öykü’’ kitaplarını seçti. Seçimlerde Gülşen Funda’nın ‘Yol Deriz Ona’ kitabı öne çıkarken, Sevinç Çokum, Esra Kahya isimleri ise kadın yazarların edebiyat dünyasında günden güne artan üretimlerinin 2023’te de hız düşürmediğini gösterdi. Jürimizin okurlarımıza aynı zamanda 19 kitaplık bir okuma listesi sunan seçimlerinde yalnız 7 erkek yazarın yer alması dikkati çekti.
SALİHA SULTAN
2023 edebiyat dünyası için bereketli geçti, birçok yeni kitap raflarda yerini aldı. Hikâyede yılın en iyilerini KARAR okurları için değerlendiren Necip Tosun, Hale Sert, Necati Tonga ve Ertan Örgen’in seçimlerinde bu yıl kadın hikâyeciler öne çıktı. Seçimlerde, 2020 değerlendirmemizde de öne çıkan isimlerden biri olan Gülşen Funda’nın ikinci kitabı ‘Yol Deriz Ona’ üç jürimizin tavsiyesiyle yılın en iyilerinde ilk sırada. ‘İlkin Kuşlar Uyanır’ kitabıyla hikâyemizin usta kalemlerinden Sevinç Çokum ve ‘Benim Rüyalarım Hep Çıkar’ kitabıyla genç yazar Esra Kahya ise ikişer öneriyle ikinci sırayı paylaşıyor. Jürimizin seçimleri Türk hikâyeciliğinde 2023’e dair 19 kitaplık bir okuma listesini okurlarımıza sunarken, bu listede sadece 7 erkek yazarın yer alması dikkati çekiyor. Görünen o ki, kadın yazarların Türk hikâyeciliğindeki yükselişi hız kesmeden devam ediyor.
NECİP TOSUN
DEĞİŞİMİN AÇMAZLARI VE KAYBETTİĞİMİZ GÜZELLİKLER
Sevinç Çokum / İlkin Kuşlar Uyanır / Kapı Yayınları: Sevinç Çokum öykülerinde insan ile doğa arasındaki ilişkileri irdeleyip zaman ve fânilik gerçeğinin peşine düşerken, değişimin yarattığı açmazları, kaybedilen güzellikleri Türk öykücülüğünde örnek teşkil edecek incelikte işler. Kentleşmeye karşı doğayı, nefrete karşı sevgiyi incelikli bir dille yüceltir. İnsan ilişkilerindeki hayal kırıklıklarının nedenleri üzerine bizi düşünmeye çağırır.
İlkin Kuşlar Uyanır
Neslihan Soydaş Yıldız / Eve Gitmeyen Yollar/ Uzam Yayınları: Neslihan Soydaş, ilk öykü kitabı Eve Gitmeyen Yollar’da, ağırlıklı olarak ayrılıkların, terk edilmişliklerin, yanlış yaşanmış hayatların ardından yalnızlığa gömülüp bütün bu acıları yaşayan kahramanların kendileriyle, hayatla yüzleşmelerini anlatır. Neslihan Soydaş, yazı serüvenine iyi bir yerden başlıyor. Neslihan Soydaş şaşırtıcı bir ilk kitap başarısı olan Eve Gitmeyen Yollar’da imgesel öykülerin, büyülü gerçekçilik ve muğlak anlatımın nitelikli örneklerini sergiler.
Yol Deriz Ona
Gülşen Funda / Yol Deriz Ona / Ketebe Yayınları: Gülşen Funda Felgu’dan sonraki ikinci kitabı Yol Deriz Ona’yla artık öyküde ciddi ve kalıcı olduğunu ortaya koymuş oldu. Yine masalların soyut dilinin ve felsefeye yaslı göndermelerin baskın olduğu öykülerde, insanlık durumları, zaaflar ve erdemler ustalıkla işlenir. Öykülerde gizemli anlatıma denk düşen atmosfer ve dil inşası hayranlık uyandırıcıdır.
Önce Biraz Ağladılar
Emin Gürdamur / Önce Biraz Ağladılar / Ketebe Yayınları: Emin Gürdamur dördüncü öykü kitabı Önce Biraz Ağladılar’da iyice oturmuş dil ve sesini bulmuş anlatım biçimiyle büyük hikâyelere doğru yol alan bir hikâye anlatıcısı görünümü çizer.
Benim Rüyalarım Hep Çıkar
Esra Kahya / Benim Rüyalarım Hep Çıkar / İletişim Yayınları: Benim Rüyalarım Hep Çıkar da açık bir ilk kitap başarısı. Esra Kahya öykülerinde dili özenli, dikkatli ve işlevsel kullanır. Ayrıntıları incelikle hikâye eder, geriye dönüşlerde yüreğe dokunan insanlık hâllerini öne çıkarır. Gerçekçi gözlemler, insani duyarlıkla, metaforik göndermelerle harmanlanır.
NECATİ TONGA
SAĞLAM BİR KURGU SAMİMİ BİR ÜSLUP
2023 yılında yayımlanan öykü kitaplarına bir bütün halinde baktığımda diğer yıllara nispetle hanım yazarlarımızın ön plana çıktığını söyleyebilirim.
Bu minvalde bence 2023’ün en dikkate değer öykü kitabı, Esra Kâhya’nın sağlam bir kurguyla ve samimi bir üslupla yazılmış on iki öyküden oluşan ‘Benim Rüyalarım Hep Çıkar’ adlı eseriydi.
Yaralı Badem Ağacı
Ayşe Ünüvar, tabiatla hemhal olmuş sıcak hikâyeler içeren üçüncü öykü kitabı Yaralı Bedem Ağacı ile hikâye serüveninde önemli bir konuma erişti. Yine bir hanım yazarımız Semrin Şahin, Küller’deki atmosfer olarak birbirini tamamlayan öyküleriyle 2023’ün en başarılı öykü kitaplarından birine imza attı.
Elvan Kaya Aksarı’nın ‘Pandispanya Gazetesi’, Dilara Ayşe Akdeniz’in ‘Seza Hanım ve Kedileri’, Zübeyde Andıç’ın ‘Kuşlar, Pıtraklar ve Tıraş Sandığı’ ve Ahmet Erkam Saraç’ın ‘Battığımız Bataklar’ adlı kitapları birer ‘ilk öykü kitabı’ olmalarına rağmen usta işi ve özgün metinlerden oluşan eserler olarak ön plana çıktı.
Hayat Ağır, Ölüm Hafif
Kargasabunu
Sıralanan bu genç isimlere ilave olarak üç usta isim, üç yeni öykü kitabı yayımlandı 2023’te. Hüseyin Su, acının hallerini ölüm cephesinden sorgulayan ‘Hayat Ağır, Ölüm Hafif’i; Faruk Duman Anadolu masallarından hikâyeler devşirdiği ‘Kargasabunu’nu ve Sevinç Çokum altı hikâyeden oluşan yeni öykü kitabı ‘İlkin Kuşlar Uyanır’ı 2023’te neşretti.
ERTAN ÖRGEN
KÜLTÜRÜ KORKU FİGÜRÜYLE ANLATMA BAŞARISI
Türk öyküsünün bu yıl benim dikkatimi çeken eserlerinin temel özelliği, yerli fantastiği kendi kanatlarıyla uçurmasıdır. Bu ölçü üzerinden kanaatimce yılın kitabı Sema Bayar’ın ‘Vakitsiz Ölüler Yurdu’dur. Çok zengin bir sözlük ve şiir tonuna yaklaşan bir üslupla doğum ve ölüm temaları üzerinden zihinlerde, hatıralarda yaşayan insanları halk kültürünün korku figürleriyle anlatması önemli bir başarıdır. Ayrıca Türkiye’nin 12 Eylül vasatı ve buna ilave edilen fantastik, siyasal şiddet, sufizm öykülerin derinleşmesine zemin hazırlıyor.
Vakitsiz Ölüler Yurdu
Gülşen Funda, ‘Yol Deriz Ona’ kitabıyla yine yerli fantastiğin sularında bazen Yourcenar’ı hatırlatan bir anlatımla eski zamanlar arasında geçiş öyküleri kuruyor. Eski anlatmaların izinde var olan ya da olmayan yollar yürüyen kahramanlar kendilerini bulmak için bazen lanetli bazen hikmetli hikayeler dinleyerek gelişiyorlar. Yazar da Elif Ana’dan Ava’ya, Ayata’dan Yazgan’a insana bir ses yetiştirmeye çalışıyor.
Divan Cadısı
Özlem Yılmaz ise kadının anlatma ve yüceltme değerine vurgu yaptığı ‘Divan Cadısı’nda birbiriyle bağlantılı yedi öykü kurguluyor. Anlatıcı girmiş olduğu oyunla kötülüğün herkes tarafından az veya çok uygulandığı mesajına yer verirken şiddetin çeşitli örneklerini hikâye ediyor. Yılmaz, kurguyu çok rahat ileten tekniğiyle fantastiğin kendi deyişiyle ‘tuhaf gerçek’lerin dünyasına hızla çekiyor okuru.
Üç kitabın da yerli fantastik kadar birbirini bütünleyen öykülerden oluşması, türün yeni teknik imkanlarla derinleştirildiğini düşündürtüyor.
HALE SERT
HAYVANA YAKINDAN BAKABİLEN SATIRLAR
Emir Çubukçu’nun ‘Yaban Hayvanı Koleksiyonu’ güncel Türk öykücülüğünde hayvanlara yakından bakabilen nadir metinlerden. İnsanın hayvanlarla ilişkisi çerçevesinde insanı irdeleyen öykülerle karşılaşmak şaşırtıcıydı. İnsani çıkmazları bir örümceğin ezilen bacağında, gece doğum yapan yılkıda görmek inanılmaz öğreticiydi. “Sen mi yaptın? Sen mi koparttın o kolu? Dönüp sol kolunun cansızlığına bakıyorsun dikkatle” deyişindeki gibi öyküler, karakterlerini parça parça ediyor, hayvanlarla bir kazana atıyor, kaynatıyor, sonra özlerin birbirine geçtiği bu maiyi buyurun için, bu size iyi gelecek diyor.
Yaban Hayvanı Koleksiyonu
Biz de Boş Adam Değiliz
Erhan Genç’in, ‘Biz de Boş Adam Değiliz’i ilçedeki bir dernek yönetiminin ülke yönetimiyle kesişen yanlarını Cervantes’in Don Kişot’u ile birlikte yorumlayan ironik bir novella. Haldun Taner’in ironisini günümüze taşıyan Genç, uzun hikayesini görünürde iki planda tasarlarken aslında metnin göndermeleriyle çok boyutlu bir yapı da ortaya çıkarmış. Derneğin düzenleyeceği hemşeriler gecesinde yapılacak tiyatro gösterisinin aşamalı ve sarmal bir şekilde siyasileşmesi bize Cervantes’in şövalye romanslarından sıkılma nedeni olan aynılığı anımsatıyor.
Gülşen Funda
Gülşen Funda ‘Yol Deriz Ona’da, ilk kitabındaki, başka çağların dilini dönüştürme ve günümüze taşıma deneyimini katmerleştiriyor. Kitabın ana teması, merkez düşüncesi ses; sesini duyurmak ve sesleri duyurmak. Aslında belki de yitirdiğimiz iletişim metotlarını, hakiki konuşmaları, gönülden sesleri çağırıyor Funda. Kelime ve cümle yığınları altında kalan seslerimizi Türk coğrafyasından, destanlarından el alarak çıkarmaya bizi de böylelikle kurtarmaya çalışıyor. Tepegöz’ün yeniden yazımında, ‘Öteki’ hikayesinde ne hissettiğini bilmediğimiz peri kızının sesini, böylelikle aynı kaderi paylaşan kadınların seslerini, yüzyıllar öncesinden bugüne ve sonrasına taşıyor.
Zeynep Sayman’ın ‘Uzakların Kokusu’, öncelikle rahat bir dilin içine alıyor okuru. Metinler bu akışkan dilin sayesinde güven duygusuyla sarıyor sizi. Bilindik şeyler aslında yine tanıdığı olduğumuz olağan dışına evriliyor öykü sonlarına doğru. Tıpkı Adem ve Havva’dan beri insanın yaşadıklarının hep aynı olması ama parmak izlerindeki kıvrımların dönüşlerindeki nüanslar kadar farklılaşması gibi. Kitaptaki öyküler de Adem ve Havva isimleriyle birbirlerine bağlanıyorlar. Her seferinde aynı isimde başka karakterlerle karşılaşmak merak duygunuzu uyandırıyor. Kitapta kendi çocukluğumdan, Konya’dan, esintiler hissetmek de ayrıca içimi ısındırdı.
Murat Çelik’in ‘Kışın Herkes Dürüsttür’ kitabı henüz en başından, ithaf bölümünden, bir isyan duygusunu dışa vuruyor. “İthafsızdır” diye başlayan kitabın dili de metinde anıldığı üzere ‘başkatüryazım’ denemesi. Seslerin, kelimelerin uyumunu değil yan yana geldiklerindeki uyumsuzluğu gözetiyor Çelik’in dili. Öyküler bu uyumsuzluktan doğan bir başka sesin gücünü taşıyor.
