Her yıl neredeyse herkesin birkaç kez yaşadığı üst solunum yolu enfeksiyonları ortalama dokuz gün sürüyor; antibiyotikler işe yaramazken, eczanelerde satılan ilaçlar da sadece sınırlı bir rahatlama sağlıyor. Ancak son yıllarda yapılan kapsamlı araştırmalar, kadim bir yöntemin—yani burnun tuzlu suyla yıkanmasının—soğuk algınlığına karşı etkili bir çözüm sunduğunu ortaya koyuyor.
HEM BASİT HEM UCUZ HEM DE ETKİLİ
Gazete Oksijen'in The Conversation’a dayandırdığı habere göre, nazal irrigasyon, hastalık süresini kısaltmanın yanı sıra virüsün yayılmasını azaltıyor, gereksiz antibiyotik kullanımını düşürüyor ve bazı hastalarda hastaneye yatış ihtimalini bile azaltabiliyor. Üstelik maliyeti çok düşük ve reçete gerektirmiyor.
Hekimlik ve tıp eğitimi alanında çalışan bir aile hekimi, hastalarının ilk başta bu yönteme mesafeli davrandığını ancak çoğunun daha sonra “Hayatım değişti” diyerek geri döndüğünü söylüyor. Çünkü tuzlu su sadece virüslerin etkisini azaltmakla kalmıyor; alerji, kronik burun tıkanıklığı, geniz akıntısı ve tekrarlayan sinüzit sorunlarını da hafifletebiliyor.
Nazal irrigasyon nedir?
Tuzlu suyla burun boşluğunun yıkanması anlamına gelen bu yöntem, pompalı spreylerle ya da neti pot gibi bardak biçimli araçlarla uygulanabiliyor. Kökleri 5.000 yıl önceki Ayurvedik geleneğe uzanan burun yıkama, 15. yüzyıldan itibaren neti pot ile yaygınlaşmış, 2012’de Dr. Oz’un televizyon programında göstermesiyle ABD’de yeniden popüler olmuştu. Eski Yunan ve Roma hekimlerinin de benzer teknikler kullandığı biliniyor.
TUZLU SU NASIL ETKİ EDİYOR?
-Mekanik temizlik: Müküs, kabuklanma, virüsler, alerjenler ve kirleticiler fiziksel olarak uzaklaştırılır.
-Asidik ortam: Tuzlu suyun pH’ı tatlı sudan daha düşük olduğundan virüslerin çoğalması zorlaşır.
-Doğal savunmayı destekleme: Burun içini kaplayan siller tuzlu suyla daha etkili çalışır.
BİLİMSEL VERİLER NE GÖSTERİYOR?
2024’te The Lancet’te yayımlanan ve 11 binden fazla kişinin katıldığı geniş çaplı çalışma, belirtiler başlar başlamaz günde altı kez yapılan burun yıkamanın hastalığı yaklaşık iki gün kısalttığını ortaya koydu. Bazı küçük ölçekli araştırmalarda bu etkinin dört güne kadar çıkabildiği belirtiliyor.
COVID-19 hastalarında yapılan bir çalışmada da düzenli irrigasyonun viral yükü yüzde 8,9 azalttığı; irrigasyon yapılmayan grupta ise yükün arttığı gözlendi. Alerjik rinit gibi kronik hastalıklarda düzenli burun yıkamanın ilaç ihtiyacını yüzde 62’ye kadar düşürdüğü meta-analizlerle doğrulandı.
GEREKSİZ ANTİBİYOTİK KULLANIMINI ÖNLEYEBİLİR
Soğuk algınlığında antibiyotiklerin işe yaramadığı bilinse de hastaların önemli bir kısmı reçetesiz ayrılmak istemiyor ve her yıl yaklaşık 10 milyon gereksiz antibiyotik yazılıyor. Oysa antibiyotiklerin sağladığı geçici rahatlama, iltihabı azaltıcı yan etkilerinden kaynaklanıyor. Bu etki ibuprofen, naproksen gibi ilaçlarla da sağlanabilir ve burun yıkamayla desteklenebilir.
BURUN YIKAMA NASIL YAPILIR
-Belirtiler başlar başlamaz uygulamaya geçmek en etkili yöntem.
-250 ml suya yarım çay kaşığı iyotsuz tuz ekleniyor.
-Kullanılacak su mutlaka distile, ya da en az 5 dakika kaynatılıp soğutulmuş olmalı. (Aksi takdirde bakteri ve parazit riski olabilir.)
-Bir tutam karbonat eklemek yanma hissini azaltabilir.
-Hazır tuzlu su spreyleri veya yeniden doldurulabilir şişeler de kullanılabilir.
-Sabah-akşam ve gerekirse gün içinde birkaç kez tekrar edilebilir.
-Ek olarak tuzlu suyla boğaz gargarası da destek sağlar.
