Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’nin “Türkiye ekonomisinin en önemli sorunu enflasyon” açıklaması bana eski Maarif Nazırı Emrullah Efendi’nin “Şu mektepler olmasaydı, ben bu maarifi ne güzel idare ederdim” sözünü hatırlattı.
Bakan Nebati, eğer enflasyon sorunu olmasaydı ekonomiyi çok güzel yönetirdi elbette.
Ama ah şu enflasyon yok mu, ah şu enflasyon?!
Sayın bakan ne yapıyor ne ediyor bir şekilde hepimizi gülümsetiyor, sağ olsun, var olsun…
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın düzenlediği “Ekonomik Dönüşüm Zirvesi”nin açılış törenindeki konuşmasında “Türkiye Ekonomi Modeli”nin etkilerini anlatan Sayın Nebati’nin şu sözleri bir hayli dikkat çekiciydi.
Dedi ki:
“Yeni ekonomi modelini uygulamaya almasaydık bugün enflasyon ile birlikte büyük bir durgunlukla baş başa kalacaktık, enflasyon büyük bir mesele olmaya devam edecekti. Birçok sorunla karşı karşıya kalacaktık.” (29 Eylül 2022)
Sayın Bakan keşke karşı karşıya kalacağımız “o birçok sorunun” neler olduğunu paylaşsaydı da getirdikleri Türk işi ekonomi modelleriyle daha büyük hangi felaketlerin önüne geçtiklerini öğrenseydik.
Sayın Nebati elbette böyle söyleyecek, başarısız ekonomi modellerini övecek, aksini söylemesi beklenebilir mi?
Ne diyecekti? Bizim ekonomi programı başarısız oldu, enflasyonun yüzde 80 olmasının sorumlusu bizim iktidar, sayın genel başkanımızın “faiz sebep enflasyon sonuçtur” tezi maalesef ülkeyi hale getirdi, diyebilir miydi? Bizim iktidar iktisat bilimiyle ve piyasayla bilek güreşi yapmaya kalkıştı, hata yaptık, bilimsel gerçeklere yenildik mi diyecekti?
Yanlışlarına bakmadan övecekti; bizde politika maalesef böyle!
Şimdi benim asıl yazmak istediğim hususa gelelim.
***
Önceki akşam Kanal D ve CNN Türk ortak yayınına katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gündeminde yine “faiz indirimi” vardı. Biliyorsunuz Merkez Bankası Ağustos ve Eylül ayındaki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantılarında faiz indirimine gitmişti. Merkez Bankası’nın faiz oranlarını düşürmesi elbette Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kararı.
Sayın Erdoğan Merkez Bankası Başkanı’na “faiz indirin” talimatı verdiğini televizyonlarda kendisi açıkça söylüyor. Merkez Bankası eskisi gibi bağımsız bir kurum değil, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bağlı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde bütün kamu kurumları Cumhurbaşkanı’na bağlandı.
Sayın Erdoğan’ın “faizimizi tek haneli rakama indirmeliyiz” açıklaması, önümüzdeki PPK toplantılarından faiz indirim kararı çıkacağını gösteriyor. Paramızın değeri düşmeye devam edecek demektir bu. Hem de FED’in faiz artırımı üzerine dolar değer kazanırken!
Bütün dünya ülkelerinin Merkez Bankaları enflasyonu düşürmek için faiz oranlarını yükseltirken, Türkiye Merkez Bankası enflasyon oranının yüzde 80 olduğu ülkemizde faiz indirimine devam ediyor.
***
Biliyorsunuz Cumhurbaşkanı Erdoğan geçen hafta Türkiye MB’nin faiz indirim kararı vermesine Rusya’yı örnek göstermiş “Büyük liderler bile faiz düşürmenin faydalı olduğuna karar verdi, mesela Putin de faiz düşürmeye başladı” demişti. (25 Eylül 2022)
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Putin de faiz düşürmeye başladı” açıklamasını, Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota’ya sordum. Sayın Rota Rusya Merkez Bankası’nın neden faiz indirim kararı verdiğini şöyle anlattı:
“Cumhurbaşkanı “faiz düşerse enflasyon da düşer” tezine Rusya gibi bir uluslararası destekçi bulduğunu görünce belli ki çok sevinmiş. Öyle ya, bu teze şimdiye kadar tam destek verenler Nureddin Nebati veya Şahap Kavcıoğlu gibi atama kararnamelerini kendi elleriyle imzaladığı siyasiler ve bürokratlardı. Bugüne dek uluslararası itibarı olan hiç kimse Cumhurbaşkanının bu teorisine açık veya kapalı destek vermek bir yana dursun ‘şöyle bir görüşte var, acaba incelesek mi?’ bile dememişti.”
“Putin gerçekten Erdoğan’ın inandığı ekonomi modeline mi inanmaya başladı?”
Putin’in geçen yıl Aralık ayında yaptığı “MB’nin işlerine karıştığımız taktirde Rusya’nın sonunun Türkiye’ye benzer” açıklamasını hatırlatan Rota şöyle devam etti:
“Öncelikle faizi indiren Putin değil Rusya Merkez Bankası. (Cumhurbaşkanı Putin %8,6 ya indirdi dese de aslında Rusya Merkez Bankası faizi %8’den %7,5’e indirdi.)
16 Eylül’de Rusya Merkez Bankası bu kararı alırken bakalım ne demiş?
‘Şu anki fiyat artış oranları düşük kalmaya ve enflasyon beklentileri azalmaya devam ediyor’
‘15,1’den %14,3’e düşen enflasyon 9 Eylül itibarıyla %14,1 olarak ölçülmüştür.
Analistlerin orta vadeli enflasyon beklentileri %4’e yakın olarak çıpalanmış durumdadır.
Rusya Merkez Bankasının tahminlerine göre ise yıllık enflasyon 2023’de %5-%7 aralığına, 2024’de ise %4’e düşecektir.’
Görüldüğü gibi Rusya Merkez Bankası faizini düşürürken enflasyondaki düşüşü ve enflasyon beklentilerindeki düşüşü dikkate aldığını açıklamış.
Faizi düşürdüğü metin içinde ‘Sayın Putin sayın Erdoğan’ın ‘faiz düşerse enflasyon da düşer’ teorisinden ilham alarak bize emir vermiştir’ gibi bir ifade yok.
Bize gelince TCMB’nin yaptığı ankette bu yılsonu enflasyon beklentisi %67,7 iken 2023 sonu beklentisi ise %36,7. Bundan 24 ay sonrası içinse beklenti %20.6. Geçtiğimiz ay ankete yazılan cevapları beğenmeyen TCMB’nin anket dolduran bazı ‘yaramaz çocukları’ anketin dışına atmasına rağmen beklentiler hala çok yüksek.
Yani Rusya Merkez bankası 2023 sonunda enflasyon beklentilerinin üstünde olan %7,50 faizi uygularken bizim Merkez Bankamız bastırılmış 2023 beklentisinin bile %24 altında olan %12’lik bir faiz uyguluyor.”
Rusya Merkez Bankası’nın neden faiz indirimine gittiğini şöyle anlatıyor Rota:
“Kısacası Rusya Merkez Bankası düşen enflasyon beklentileri ve durgunluk ihtimali nedeniyle faiz indirdi. Yüksek Merkez Bankası rezervleri ve uygulanan sermaye kontrolleri sayesinde ruble geçen yıla göre %20’den fazla değer kazanmış durumda. Yani Ukrayna işgalinin başladığı günlerde olduğu gibi paralarının değer kaybı nedeniyle bir enflasyon baskısı artık yaşamıyorlar.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Putin’in ekonomideki yaklaşımlarının benzer olmadığının en net göstergesi ise atadıkları Merkez Bankası Başkanlarının özgeçmişlerinde olan farkta olsa gerek.”
Evet, Erdoğan’ın dediği gibi Rusya faiz indirmiş olsa da, belli ki Putin istediği için değil, enflasyon ve enflasyon beklentileri düşmeye başladığı için ve bağımsız Merkez Bankası indirmiş.
Zaten Merkez Bankası’nın bağımsızlığa son vermenin nasıl enflasyonu patlattığını biz ekmeğimiz küçülerek yaşıyoruz.
