Şu grafiğe iyi bakın. Burada hayal dünyasından rakamlar yok. Yani beklenen enflasyon vs yok; sadece gerçekleşen enflasyon ve gerçekleşen faiz var.

Mesela mayıs ayında enflasyon %35,4 olmuş. Yine mayıs ayında ticari kredilerin nominal faiz oranı da %62,3 olmuş. Böylece ticari kredilerin reel faizi %19,85 olarak gerçekleşmiş.

Veriler 2004 ve sonrasına ait. Keşke Hükumetimiz verileri kısıtlamasa ve daha uzun vadeli veriler yayınlasa. Yayınlamıyor ama… Sansür zihniyeti çok yüksek. Sürekli veri yayınlarını kısıtlıyor.

Neyse…

Görüldüğü gibi reel faizde rekor seviyelerdeyiz. Halen gerçekleşen enflasyon ve gerçekleşen faizde AK Parti döneminin en yüksek reel faizini ödüyoruz.

Aynı durum nominal tahvil faizinde de yaşanıyor. Kısa vadeli tahvil faizi %46,8’lere çıkmış durumda.

Peki, neden?

Neden yüksek faiz ödüyoruz?

Mesele tam da burası. Birilerinin sandığı gibi Mehmet Şimşek böyle buyurdu diye mi?

O zaman hadi buyurun faizleri indirin de döviz ne oluyor o filmi seyredersiniz? O vakit kur artışından kaynaklanan yüksek enflasyonla yüzleşirsiniz.

O kur zinciri bir kere koptu mu bir daha toparlayamazsınız.

İktisatta çok ama çok basit kural vardır: Reel faizi risk belirler. Bakınız burada reel faizi diyorum. Nominal faizi enflasyon belirler ama reel faizi risk belirler.

Benim reel faizim neden yüksek diye soruyorsan bunu Mehmet Şimşek’e değil Adalet Bakanı’na soracaksınız. Ülkede muhalefeti, yani demokrasiyi kim yok ediyorsa ona soracaksınız.

Türkiye’de reel faizin yüksekliğinin ana nedeni şu anda parasal değil yargısal.

Burada 2 temel faktör daha saymamız gerekiyor:

1-Siyasal riskin yüksekliği: Yani yarın sabah Erdoğan’ın “Ortada Nass var” deyip eskiye dönmeyeceğinin garantisi var mı? Siyasal güven unsuru riski yükseltiyor.

2-Enflasyonun düşmesi için gereken bütün politikalar aynı titizlikle uygulanamıyor. Mesela gelir dağılımı bozukluğuna yönelik önlemler alınamıyor ve bütün yük fakirlerin sırtına bindirilmiş durumda. Maliye politikası adeta film seyrediyor.

Hem siyasal hem mali riskiniz yüksek olacak ve de buna bir de yargısal riskleri ekleyince ben size söyleyeyim bu yüzde 19,85 reel faiz bile yetersiz kalabilir.

Peki, ne olacak?

Bakınız bu reel faizden kredi kullanmak normal işletmeler için iflas etmek gibi bir şeydir. İflas zinciri bir başladı mı peşisıra gelecektir. Şimdilik konkordato aşamasındayız.

Çok yakında iflaslar ve işsizlik sorunları artarak gelecektir.

2023 seçimlerinden önce AK Parti ve Erdoğan kalırsa 2 seçeneğimiz var demiştim:

1-Ya büyük yıkım

2-Ya da büyük sıkıntı

Büyük yıkım dediğim olay Erdoğan’ın Nass Politikasına devam edilmesiydi. Edilseydi büyük yıkım yaşayacaktık.

Bundan dönüldü. (Gerçi eskisini de yenisini de Ak Partililer alkışlıyor. Siyah ve beyaz gibi iki zıt politikayı da benimseyebilmek büyük beceri). Şimdi ‘Büyük Sıkıntı’ dediğimiz politikadayız.

Bunu biz istedik. Bunu biz seçtik…