Adam 38 yaşında emekli olmuş ve şimdi 75 yaşında emekli maaşından şikayet ediyor. Veya EYT ile 44 yaşında emekli olmuş ama emekli maaşından o da memnun değil…

Aslında kimse memnun değil ve kimse de sorunun çözülmesine yanaşmıyor.

Bir ülkede 40-50 yaşında emeklilik varsa aslında orada gerçek bir emeklilik maaşı olamaz.

Emeklilik, işten güçten düşünce alınan bir maaştır. Yani ömrünün son döneminde 10-15 yıl alırsın.

Türkiye’de 15-20 yıl çalışıp 40-50 yıl emekli maaşı almanın peşinde koşanlar var… Sonra da şikayet ediyorlar…

***

Emeklilik nedir? Çalışanların biriktirdiği ve emeklilere ödediği paradır. Normalde 3-4 çalışan 1 emekli maaşı öder. Türkiye’de ise 1,4 çalışan 1 emekliye maaş ödüyor. Tabii bu yetmediği için bütçeden her yıl milyarlarca dolar SGK’ya aktarılıp maaşlar ödeniyor.

Türkiye’de her yıl bütçe gelirlerinin yüzde 17-18’i doğrudan SGK açığına gidiyor. Eğer ekonomik daralma var ve çalışan sayısı düşüyorsa bu oran yüzde 22-24’lere kadar varıyor.

Türkiye’de kamu yatırım oranı %8-9 bandında ama emekli açık gideri %17-18 aralığında. İşte bu nedenle ihtiyacımız olan yatırımlar bir türlü yapılmıyor.

Gerçi AK Parti kasada para gördü mü bunu yatırıma vs harcamaz. Hemen ve derhal Hazine garantili işler uydurur ve o parayı müteahhitlere bir güzel yollar. O nedenle çözüm önerilerimi AK Parti için söylemiyorum; realist bir muhalefet için söylüyorum.

***

Türkiye’de sorunun ana kaynağı fakirliktir. Ve bu fakirlik bilim-teknoloji düşmanı yönetimden geliyor.

Türkiye’nin değer üretim oranı 2007’den beri aynı. Yani topluma ek bir refah verecek bir değer artışımız yok. Nitekim AK Parti Türkiye’yi kalıcı fakirliğe mahkum etmiştir. Ve ana sorun burasıdır.

Çalışan iyi bir ücret alamayınca emekli de sürünmek zorunda kalıyor. Burada şu notu düşelim: Türkiye’de toplamda yaş ortalamasına göre emeklilere ödenen ücret yeterlidir ama sayı fazla olunca iş kilitleniyor.

Ve bir başka sorun da şu: Türkiye’de genç nüfus artmıyor. Çok yakında nüfus düşmeye başlayacak ve emeklilere ödenecek bütçe kalmayacak. Yani çok net ki emekli maaşları reel olarak düşmeye devam edecek.

Hem değerli üretim artmıyor hem de nüfus artmıyorsa gelecekte bu emeklilik düzeninin sürdürülmesinin imkanı yok. Zaten EYT çıkarken de benzer şeyleri söylemiştim: Emekli sayısı artacak ama toplamda maaşlar artmayacak, hatta kişi başına ücretler gerileyecek… Nitekim tam da beklediğim gibi oldu.

***

Şimdi ne yapılabilir?

Bir kere AK Partinin bir şey yapma yeteneği ve gücü yok. Oysa EYT yerine çalışmayı teşvik edecek ve çalıştıkça emekli maaşı artacak bir sistem getirilebilirdi.

Seçim uğruna buna hiç bakılmadı.

Çalışmak isteyen ve emekli olduğunda da iyi bir gelir elde etmek isteyen milyonlarca insan var. Ama öyle bir sistem getirdiler ki, emekli olmayan adeta aptal yerine konuldu.

Oysa formül çok basit: Ne kadar çalışıp pirim ödedin= emekli olup kaç yıl maaş alacaksın…

İşte tam da sorun burada kilitleniyor. SGK emeklilik hesabında “kaç yıl emekli maaşı alacağın” emekli maaşı belirlenirken hesaba alınmıyor. Bu feci ötesi bir durum…

Mesela A kişisi toplamda aynı pirimi 40 yıl ödemiş ve 60 yaşında emekli olacak. Oysa B kişisi 25 yıl aynı pirimi ödemiş ama 45 yaşında emekli oluyor. İşte bizim sistemde ikisine de aynı maaş veriliyor.

Oysa aynı pirimi ödemesine rağmen B kişisi nereden baksan 15 yıl daha fazla emekli maaşı alacaktır. Ama bizim emeklilik düzenimiz bunu hesaba katmıyor.

Bu durum neye yol açıyor: Hemen söyleyelim… EYT ile genç yaşta emekli olanların maaşları haksız şekilde çok yüksek çıkarken gerçek emekliler hakettikleri maaşları alamıyorlar.

Kurulan düzen insanlara adeta erken emekli olun diyor. Bu çok ama çok saçma ve ağır bir durumdur. Çalışmak ve çalıştıkça daha yüksek maaş almak teşvik edileceği yerde tam tersi yapılıyor.

Bakın bir örnek vereyim: A kişisi 45 yaşında emekli olmuş ve diyelim ki 700 dolar emekli maaşı alıyor. Bu demektir ki yılda 8400 dolar maaşı var. Ortalama ömür 80 olduğuna göre bu A kişisi devletten yaklaşık 294 bin dolar emekli maaşı alacaktır.

Oysa bu A kişisi 45 yaşında emekli olmayıp 60 yaşına kadar prim ödemeye devam etse… (bakın ödediği pirimi hiç dikkate almıyorum) Sadece emekli olarak maaş alacağı yıl 20 yıla düşeceğinde bu kişi artık yılda 14700 dolar, yani aylık 1225 dolar emekli maaşı alabilecektir.

Şimdi kendimize soralım: Bu emeklilik sistemi düzelmediğinde kim kaybedecek?