Bu tespit bana ait değil. Bu tespit sermaye hareketlerine bakılınca ortaya çıkan tabloda gözüküyor.
Çünkü para Türkiye’ye gelmiyor ama diktatör Sisi’nin ülkesi Mısır’a gidiyor.
2012 yazında Mursi’ye karşı El Sisi darbe yapmıştı. Daha o yılın sonunda bile ülke döviz krizine girmişti. BBC Türkçe 2012 aralık haberi: “Mısır başbakanı, ekonominin canlanmasında hayati önem taşıyan 4,8 milyar dolarlık borç alınabilmesi doğrultusunda ülkesinin Uluslararası Para Fonu IMF’le görüşmeler yaptığını söyledi. Merkez Bankası ise ülkedeki döviz rezervlerinin ‘kritik’ seviyelere indiğini açıkladı. Merkez Bankası ayrıca kurumsal müşterilerin günlük çekebileceği nakit miktarının 30 bin dolarla sınırlandırıldığını açıkladı. Buna ek olarak banka, satın alınan dövize %1 ila 2 oranında komisyon uygulanacağını söyledi.”
***
Mısır 2016 yılında IMF ile 12 milyar dolarlık bir anlaşma yapıyor. O güne kadar resmi kur ile serbest kur arasında yüzde 50 civarı fark oluşmuştu (resmi kur 8,5 paund/dolar; serbest piyasa 12,65 paund/dolar). Sonra piyasa serbest kurun dediğine bırakıldı.
Gelelim bu günlere...
Yani dünyada parasal genişleme sonucu sermayenin gidecek adres aradığı döneme..
2018 sonunda 1 dolar 17,90 Mısır Paundu seviyesinden işlem görüyordu. Şimdi ise 1 dolar 15,8 Mısır Paundu ediyor.
Aynı tarihlerde 1 dolar 5,28 TL ediyordu. Şimdilerde ise 1 dolar 6,15 TL ediyor.
TL dünyanın bol para döneminde yüzde 16,5 değer kaybediyor.
Ama Sisi’nin Mısır’ının para birimi yüzde 13,1 değer kazanıyor.
Galiba durumu TC Ticaret Bakanlığı internet sitesindeki şu haber açıklıyor. Olduğu gibi aktarıyorum:
“Mısır Merkez Bankası (CBE) çarşamba günü yaptığı açıklamada, Eylül 2019’da 45,12 milyar dolar olan Mısır’ın net döviz rezervinin Ekim ayında 45,25 milyar dolara yükseldiği, bunun Mısır’ın tarihindeki en yüksek döviz rezervi olduğu ve sekiz aylık mal ithalatından da fazla olduğu belirtildi. Mısır’ın 2011 yılında yaşanan Devrim öncesi döviz rezervi, ülke turizm ve dış yatırımları olumsuz yönde etkileyen siyasi ve ekonomik kargaşa dönemine girmeden önce yaklaşık 36 milyar dolara ulaşmış, ardından, Mısır’ın net yabancı para rezervleri Ekim 2016’da tarihi bir düşüş yaşayarak sadece 19 milyar dolara kadar inmişti. Bunun üzerine Mısır, Kasım 2016’da enerjideki sübvansiyonlara uygulanan kesintilerine ek olarak KDV’nin hayata geçmesi ve dalgalı döviz kuruna geçişi de içeren IMF destekli ekonomik reform programını kabul etmişti.”
***
Bu haber akışını neden aktardım?
Yaklaşık iki hafta önce Londra merkezli bir fon yöneticisinin özel görüşmede arkadaşıma anlattığı bilgilerden hareket ediyorum. Kısaca şöyle anlatmış: “Fonların ülke gruplarına ayırdıkları sermayeler var. Bir bakıma Türkiye’ye gitmesi gereken bir payımız var ama maalesef Türkiye hiç öngörülebilir bir ülke değil. Bu nedenle o paralar Mısır ve Nijerya’ya gidiyor.”
Bu hafta sonu ülkemizde ekonomi dünyası Merkez Bankası’nın rezervlerini gündeme taşıdı. Bir ayda net rezervlerin 9,5 milyar dolar azaldığı ve 25 milyar doların altına düştüğü ortaya çıktı.
Oysa Sisi’nin Mısır’ı bu dönemde rezerv bolluğu yaşıyor. Resmi rezervleri rekor kıran bir Mısır var karşımızda.
Acaba Batı sermayesi bir diktatör mü destekliyor, yoksa öngörülebilir, kuralları belli olan yatırım adresi mi arıyor?
Mısır’da yatırımı olan bir kaç iş insanı ile görüştüm. Özellikle AK Partili olarak anılanlar dahil Mısır’ın demokratik olmadığını ama kurallarının belli olduğunu söylüyorlar. Bir bakıma Çin ile karşılaştırma yapılıyor.
İyi ama “Türkiye’de demokrasi var ama” dediğimde ise, “Evet demokrasi var ama kurallar hiç belli değil. Her an fiili durumda malınızın başına bir şey gelebilir” diyorlar.
Kısaca öngörülebilir bir ülke olmak açısından oldukça gerilere düşmüş durumdayız. Hatta darbeci diktatör Sisi’nin Mısır’ından bile geri düşmek insana acı veriyor olsa gerek.
tr.tradingeconomics.com/ sitesinden son verileri karşılaştıralım:
Büyüme TR 0,4 MSR 5,6
İşsizlik TR 13,3 MSR 8,0
Enflasyon TR 12,15 MSR 7,2
Faiz oranı TR 10,75 MSR 12,25
Galiba Mısır daha düşük enflasyon ve daha yüksek faiz oranı ile faiz lobisi tarafından yönetiliyor. El Sisi’nin danışmanlarını değiştirmesi gerekiyor.
