Ekonomi nasıl düzelecek diye sorduğunuzda akla gelen ilk önerme: Bağımsız kurumlar ve liyakatli kadrolar.
Mesela bağımsız yargı gerçekten bağımsız olunca çok mu adil kararlar verdi? Bağımsız Merkez Bankası olunca çok mu doğru kararlar verdi?
Ben hem devlette hem de toplumda bağımsızlık ve özgürlük kavramlarının yanına yıllardır ısrarla SORUMLULUK kavramını öneriyorum.
Bağımsız yargı yanında asıl önemli olan sorumlu yargı olmalıdır. Bağımsız MB yanında asıl önemli olan sorumlu MB olmalıdır.
Özgürlük ve bağımsızlık, sorumluluk kavramı ile değer kazanır. Sorumluluk olmayan yerde bağımsızlık bir başarı getirmez...Zaten sorumluluk demek o konuda bağımsız olmayı gerektirir.
Gelin bunu uzmanı olduğum Sermaye Piyasaları üzerinden izah edeyim.
***
Yıllardır sermaye piyasalarında -manipülasyon- adı altında borsacılar operasyonlara maruz kalır. Oysa bir hissede fiyat hareketi çok önemli değildir. Önemli olan onun arkasındaki organizasyondur.
İzah edeyim: A hissesinin fiyatı kısa sürede 10 kat artmıştır ve bu artışta borsadaki ağırlıklı oyuncular etkili olmuştur. Burada BIST’in işlem kısıtlamaları yeterlidir. İşlem yapan yatırımcılara işlem bazında önlem alınır, o kadar.
Kredili işlem yasağı, brüt takas, tek fiyatlı işlem gibi sayısız örnek vardır.
Gelelim gösterilmek istenmeyen asıl organizasyona: Bir holding var ve bu holding 10-15-20 milyon lira değerlerinde üç şirkete sahip. Bu şirketleri halka arz sonrası (ki aslında kendisi alıyor) bu şirketlerin değeri borsada 50’şer kat yükseliyor. Hatta 100 kat bile yükseliyor... Bu sayede bu şirketlere yüzde 70 sahip olan holdingin değeri de 31,5 milyon liradan 100 kat yükselişle 1,5 milyar lirayı aşan değere çıkıyor. (10*0,70=7 milyon; 15*0,70=10,5 milyon ve 20*0,70=14 milyon TL’den toplam 31,5 milyon TL)
Sistemin başında toplam değeri 10+15+20=45 milyon TL olan ve bunların yüzde 70’ine sahiplik ile değeri 31,5 milyon TL olan VER Holding artık 1 milyar 575 milyon lira değere ulaşmış oluyor. Ve yatırımcılara bir güzellik yaparak %20 indirim ile 1 milyar 260 milyon liradan halka açılıyor. (İlk etapta yüzde 40 açılıyor ve 500 milyon lira topluyor, ardından holdingin 30 ek hisse satışı ile 380 milyon lira daha toplanıyor.)
Şimdi düşünün: 31,5 milyon liralık 3 şirket ortaklığından nasıl 880 milyon lira vurgun yapılabiliyor? Buna kim nasıl müsaade eder?
Elbette sorumsuz ama bağımsız SPK...
Sistemin ana omurgası her zaman SPK’dır. Halka arzların yakın takibi... (reddedilen arzların tekrar izin verilmesi gibi) Bedelli sermaye artırımlarının izahı (nominal değerin üzerine çıkartılıp tekrar para toplama sonrası düşmesi gibi...) Bu sistemin ikinci omurgası ise ana ortaktır, yani patronlar...
Ve sistemin adı İNSİDER TREADİNG olur. Asıl suç ve organize kötülük budur.
Halen borsamızda manipülasyon ve spekülasyonun ne olduğunu bilmeyen ve ayrımı da yapamayan bir anlayış söz konusudur. Geçmişte emniyet üzerinden bu ayrım yapılamadan çok sayıda operasyon bile yapılmıştır. İyi ama o kadar operasyona rağmen sistem neden düzelmiyor?
***
Size bir işaret daha vereyim: Neden SPK’dan ayrılan bazı kişiler bu organizasyonların içinde yer alıyor? Liyakat mi dediniz...???!!!
***
Yıllar ama yıllarca Babacan ve Şimşek’e sermaye piyasalarını izaha çalıştım. Mehmet Şimşek’e “madem BES’i kurdunuz, insanların soyulmaması için bari SPK kararlarında muhalefet şerhlerini de kamuoyuna açıklatın” ricasında bulunmuştum... Bağımsız SPK’da bunlar da açıklanmaz.
2010 yılında bankaların kredi musluklarını kısması üzerine TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun dikkate aldığı önerim ile Halka Arz Seferberliği başlatılmıştı. Halka arz edilen 50 küsur şirketin 40’a yakını ilk 3 yılda nasıl batar? İşte bu SPK’nın işiydi...
Ama aynı SPK ceza kesmede müthiş bağımsız ve sorumsuz...
İşin özeti şu: Kumarda her zaman KASA kazanır...
MUHALEFET BAKIŞI
Özellikle sermaye piyasalarında organize suçlara dokunulmayıp göstermelik “borsada vurgun” haberleri ile yapılan ‘tavşan operasyonları’ kandırmacadır. Bir ülkede uyuşturucu operasyonlarının ne kadarı gerçek diye sormak isterseniz uyuşturucu fiyatlarına bakın. Hem operasyonlar ile övünülüyor hem de fiyatlar düşüyorsa anlayın ki kandırılıyorsunuz...
Her ekonomi toplantısında bağımsız MB ve liyakatli kadrolar cümlesini duyduğumda aklıma bunlar geliyor.
Lütfen sorumluluk ve denetim... Ama lütfen...
NOT: SPK’da başkanlık değişimi yaşandı. Yeni başkanın sorumluluk üstlenerek başarıya gidebilmesi için alt kadroların hızla değişmesi gerekir. Başkan’a bu fırsat mutlak olarak verilmek zorunda...
