Bu yazımda Ali’ye anlatır gibi anlatacağım.
‘’Bak Ali bu top; Ali topu at.’’
Tane tane, açık açık yazacağım.
Neyi mi? Şu alttaki meseleyi:
***
“Faiz sebep-enflasyon sonuç” teorisi resmen çöktü.
Aslında hiç ayağa kalkamamıştı ki...
Ama son çiviyi Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati çaktı: “Fiyatları yükseltirseniz döviz düşünce de düşürmelisiniz” dedi.
Demek ki fiyatlar son 4 aydır düşürülen faizlerle inmemiş. Faiz sebep enflasyon sonuç teorisi faiz indirimlerinde çalışmamış.
Demek ki fiyatlar dövizle beraber yükselmiş. O zaman dolar sebep enflasyon sonuç teorisine geliyoruz.
Zaten dün de yazdık: Marketleri basan belediye zabıtaları da “dolar düştü, fiyatları indirin” diyordu. Kimsenin ağzından “faizleri düşürdük, neden fiyatları düşürmüyorsunuz” cümlesi çıkmadı.
***
O zaman sorumuzu soralım: Dolar neden çıktı?
Cevap: Negatif faiz ve güven kaybeden yönetim sonucu kurlar arttı. Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun göreve geldiğinde kurlar (güven sorunu) “faiz enflasyonun altında olmayacak” açıklaması ile kısmen istikrar kazanmıştı. Ardından Başkan Kavcıoğlu söylem değiştirmiş ve “çekirdek enflasyona bakacağım” dediğinde kurlar yükselişe geçmişti. Sonrasında ise MB’nin her faiz indiriminde kur artışları yaşandı.
Kurlar arttı
Fiyatlar arttı
Ama kimse hani faiz indirimi ile fiyatlar düşecekti demedi.
Sonra TL’yi Amerikan Doları ile sigortaladık. Ve arka kapı-ön kapı vs ile doları 18 liradan 11 liraya düşürdük.
Aklımıza hemen yapılan zamlar geldi tabii.
Madem kurlar arttı ve zamları yaptınız; şimdi o zamları geri alın diye zabıtalar göndermeye başladık.
İyi ama o müthiş teorimize ne oldu?
Hani faizler düşecek, fiyatlar da inecekti?
FAİZ BİLE DÜŞMEDİ
Meşhur teorimize göre faizleri indirince piyasada her şey bahar havasına bürünecekti.
Oysa Merkez Bankası faizleri düşürdüğünde piyasada faizler dahi yükseldi. Dün bazı bankalardan oranlara baktım:
Mevduat faizi yüzde 19-21 arasında
Kredi faizi ise yüzde 27-30 arasında
Oysa biz bu teoriye ne güzel başlamıştık.
Bugün geldiğimiz noktada ne oldu biliyor musunuz: Merkez Bankası eliyle bankalara yüzde 14 faizle para veriyoruz. İşte o bankalar kredilerin faizini yüzde 27-30 bandına çıkarttılar.
Çünkü ülkenin riski muazzam arttı. Ya da şöyle diyelim: Yönetim sebep-bankalar (faiz) sonuç.
Faiz indirerek faizi bile düşüremeyen bir ekonomi yönetimi sizce fiyatları düşürebilir mi?
Hiç sanmıyorum.
Boşuna beklemeyin.
Her gün daha olumsuz bir hava oluşuyor.
Riskler azalmıyor, tersine artıyor.
Ve bütün bunların faturasını da millet ödüyor.
Maalesef bir deneme teorisi ile ülkemize büyük bir kayıp yaşatıyoruz. Keşke realiteyi kaybetmeseydik.
Realiteyi kaybedince para kaybı oluk oluk geliyor.
Hayalle yaşanmadığını umarım daha büyük fatura ödemeden öğrenmiş olalım. Aksi halde durum çok daha zorlaşacaktır.
***
Bir teorimiz vardı ve çöktü.
Artık bu gerçeği kabul edelim.
Teorinin tam tersi açıklamalar yapıyor ama hala teoriyi doğru kabul ediyorsak, bunun inattan başka izahı olamaz.
Veriler ortada...
Keşke ekonomiye biraz rakam gözü ile baksaydık ve gerçekleri anlasaydık. Ne acı değil mi?
