Ben ne enerji ne de teknoloji uzmanı değilim. Bir grup iş adamı ile görüşürken sürücüsüz araba teknolojisini konuştuk: “Bu gidişle ehliyet sorunu ortadan kalkacak; hatta zorunlu trafik sigortası da tarihe karışabilir” dediğimde bir şaşkınlık oldu. “Hiç bu açıdan düşünmemiştik” dediler.
Nasıl düşünülmez ki, hayret ettim. Sürücüsüz araç teknolojisinde müthiş gelişmeler yaşanıyor ve sanırım 2025 yılında yollarda epey sürücüsüz araçlar dolaşmaya başlayacak. Karar Gazetesi bu haberleri tam sayfa olarak verdi.
Aslında teknoloji elektrikli araç ile sürücüsüz araç modelinde birlikte ilerliyor. Mesela yerli otomobilin Tesla’ya rakip olacağını Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık açıkladı. Tesla ne üretiyor dediğimizde ise karşımıza elektrikli araç çıkıyor.
Daha 5-10 yıl öncesine göre elektrikli araçlar için epey süre var deniliyordu. Bence geç bile kalındı; pil sorunu biraz daha çözüme kavuştuğunda elektrikli araçlar sokaklarda olacak. Peki elektrikli araçlar geliştiğinde ne olacak?
Renault Genel Müdürü İbrahim Aybar Karar Gazetesine verdiği söyleşide şunu söyledi: “Neden petrol istasyonu veya akaryakıt istasyonu deyimi kullanıyorlar? Oysa enerji istasyonu olmalı. Bakın elektrikli araçlar geldiğinde fosil yakıta (petrol) bağlı istasyonlar yerine elektrik şarz istasyonları da olmalı aynı yerde. Hatta satılan elektrik o kadar ucuz olacak ki o istasyonlar müşteri beklerken sattıkları çaydan daha fazla para kazanacaklar”
***
Gelin konuyu biraz daha derinleştirelim. İnanın burada fütüristlik yapmaya gerek yok. Somut gelişmelerden sadece zinciri takip etmek yeterli.
Bakın Koç Grubu AK Parti iktidarının daha başlarında siyasi istikrarın ekonomik değişimini kavradı ve dikey büyüme modeline geçti. Bir çok küçük şirket ve sektörden çıkarak belli sektörlerde daha hızlı büyüdü. Mesela Türk Demirdöküm, Migros gibi şirketleri elinden çıkartırken Tüpraş’ı özelleştirmeden satın aldı.
Tüpraş halihazırda Türkiye’nin en büyük şirketi. 2015 yılında 36 milyar 893 milyon lira hasılat, 2 milyar 564 milyon lira da net kar elde etti. Şirketin öz varlıkları 8 milyar 368 milyon lira ve piyasa değeri de 17 milyar lira. Şirketin sadece son beş yılın net kar toplamı tam 7 milyar 946 milyon lira.
Bu kadar büyük şirket ne olacak? Yani Sabancı Grubunun ısrarla üzerinde çalıştığı elektrikli otobüsler ve sonrasında Renault’un ısrarla üzerinde durduğu elektrikli otomobiller sokaklarımızı, yollarımızı doldurduğunda ne olacak? Arabalara alınan akaryakıt yerine ucuz elektrik gelince ne olacak?
Hafta sonu Sabancı Grup CEO’su Zafer Kurtul Enerjisa’dan bahsederken “2015 yılında elektrik fiyatları serbest piyasada yüzde 17 düşmesine karşılık Enerjisa mali başarı gösterdi” dedi. İnanın elektrik fiyatlarının yüzde 17 düştüğünü bilmiyordum ev aklıma hemen şu geldi: “O zaman devletimiz neden 2016 başında elektrik fiyatlarına yüzde 6,8 zam yaptı? neden ucuzluk vatandaşa yansıtılmıyor? Doğalgaz fiyatları sm3 başına 11,3 dolardan Nisan ayında 4,1 dolara geriledi. Enerji ithalat faturası üç ayda 4,4 milyar dolar azaldı (%40,1). Neden enerjideki ucuzluk Türk Halkına yansıtılmıyor? İnanın bilmiyorum...
Ama bildiğim bir şey varsa o da teknolojideki bu gelişme ile Tüpraş’ın faaliyet alanının çakışmayacağıdır.
Bildiğimiz gibi petrol tarihinin en ünlü ailesi olan ve hatta petrol ile özdeşleşen Rockefller Ailesi bile bir bucuk asır sonra petrol işinden çekilme kararı aldılar. Artık petrol şirketleri stratejik önemde olmayabilirler. Galiba da önemsizleşecekler.
Türkiye’de bu yeni dönemden payını alacak. Elektrikli araçlar olsun sürücüsüz araçlar olsun yeni teknolojiye daha kısa sürede ulaşacağız. Ama bu değişimi kavrayabilmiş miyiz, inanın bilmiyorum. Yazının başında değindiğim gibi çok basit ehliyet kursları ve trafik sigortası işi bitiyorsa o zaman TÜPRAŞ’ın da faaliyet alanı daralmıyor mu? Piyasa elbette her şeyi fiyatlıyor ve fiyatlandırmaya çalışıyor. Yeter ki bilgi akışı gerçekleşsin.
