Bekledik! Bekledik! Bekledik! Sonra bir akşam aniden tam kapanma dediler! Türkiye, on yedi gün boyunca tam kapanmada!

Doğrudur, vaka sayıları elli binlerde seyrederken, biz de salgının yayılmasını seyrettik!

Doğrudur, geç bile kalındı!

Şimdi çok önceleri yapılması gereken bir şeyi deniyoruz! Sonuç verecek mi?

Umarım!

Ummak yetecek mi?

Maalesef yetmeyecek!

***

Karar nasıl verildi?

Açıklamadan üç saat önce kabine toplantısında! Yani koca ülkenin, milyonlarca insanın, yüzbinlerce işletmenin on yedi günlük haline üç saatte karar verdiler! Bu üç saat öncesinde Sağlık Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı arasında ya da diğer ilgili bakanlıklar arasındabu şekilde bir kapanmanın hangi ekonomik sonuçları doğuracağı, bu sürecin nasıl finanse edileceğine ilişkin bir görüşme yapıldığını duymadım!

Bilen varsa söylesin lütfen!

ABD’de bu tip yasal düzenlemelerin adına “bill” denir! Kelimenin gündelik kullanımdaki anlamı ise faturadır! Çünkü aslında her ülkede her politikanın, yasanın, düzenlemenin bir maliyeti vardır! Ve hem kongrede hem de senatoda bu yasal düzenlemelerin en çok tartışılan kısmı fayda-maliyet analizidir!

Bizde pek yapılmıyor! Yapılsaydı zaten son dönemde sık sık karşılaştığımız yanlış fayda hesaplamalarıyla büyük maliyetler ödemek zorunda kaldığımız köprüler, havalimanları, otoyollar daha dikkatli yapılırdı! Hem belki hesabı dikkatli yapsaydık, bugün devletimizin kasasında da böyle bir kapanmada vatandaşa destek vermek için kaynak kalırdı!

Neyse konumuz yap-işlet-devret projeleri değil!

Konumuz tam kapanma! Tam kapanma düzenlemesinin faturası!

On yedi gün boyunca kapanacak işletmelerimiz, on yedi gün boyunca işsiz kalacak gündelik çalışanlarımız, on yedi gün boyunca iş yeri kapanacak olan insanlarımız var!

Şu ana kadar tam kapanmanın maliyeti ne olacak, bu maliyet nasıl karşılanacak tek bir cümle söylenmedi! Hoş, ben bu düzenlemenin ülkeye maliyetinin hesaplandığını sanmıyorum, yapıldıysa da bize söylenmedi!

Madem yapılmadı ya da söylenmedi, ben kabaca sadece çalışanlar açısından bir hesap yapayım!

TÜİK’e göre 2020 ikinci çeyrekte işgücü gelirleri 377 milyar TL oldu, geçen yıldan bu yana işgücü gelirlerinin enflasyon kadar arttığını varsayalım! 2021 ikinci çeyrekte yaklaşık 420 milyar TL’ye denk gelir! Kapanma süresi bir çeyreğin (3 ay) altıda birine tekabül ediyor! Yani kabaca 70 milyar TL’lik bir işgücü gelir kaybı var bu dönemde!

Kamu ve bazı sektörlerin ücret ödemeye devam edeceğini düşünürsek ve verilerden yola çıkarsak bu rakamın %40’ı gibi bir ödemenin devam edeceğini öngörebiliriz!Bunu da çıkarırsak kapanmanın çalışan açısından kabaca hesaplanan maliyetinin 40 milyar TL olduğunu görürüz.

Bu benim yarım saatte yaptığım hesap! Belki kabine toplantısının sürdüğü üç saatte çok daha iyisi yapılmıştır.

Ama milyonlarca insan hayatının ne benim yarım saatlik hesabım ne de üç saatlik kabine toplantısının hesabından çok daha fazlasını hak ettiğini bilmeliyiz!

Yok önceden sıkı çalışılıp bir hesap yapıldıysa da lütfen açıklansın!

Her ihtimalde tam kapanma sürecinde vatandaşın 40 milyar TL’lik bir desteğe ihtiyacı var! Yani yeni sorumuz #40milyarTLnerede?

Bu kaynak bir an evvel bulunup, bu destek verilmezse vatandaşlarımız yine zor günlerde debelenip duracak!