Normalde birçok seçimi sandığa uzun süre kala genel eğilimi görecek kadar tahmin edebilirsiniz. Bunda sadece güvenilir araştırma şirketlerinin sonuçlarına bakmaktan bahsetmiyorum.
Nihayetinde seçmen anketlere bakarak oy vermiyor. Öyle olsa yüzde 3’ün altındaki kimlik partileri erir giderdi.
Partilerin seçime giderken söylemleri, oluşturdukları duygu ve seçmenle kurdukları ya da kuramadıkları bağ seçim sonucuna dair bir fikir verir.
Sokakta seçimi kimin kazanacağına dair bir hava oluşur. İnsanlar kime oy verirlerse versinler kendi adaylarının ya da rakibin kazanacağına dair bir kanaatleri olur.
2019’da Ankara’da seçimleri kimin kazanacağına dair bir tereddüt yoktu. Bugün Mansur Yavaş’ın karşısında AK Parti’nin adayı kimdi deseniz sokakta AK Partililerin dışında hemen hatırlayan bile çıkmayabilir.
Ama İstanbul’da ilk seçimde durum öyle değildi. Seçim sonucu da birbirine çok yakın çıktı zaten. İktidarın zorlaması ile seçimler yenilendiğinde ise tartışılan konu kimin kazanacağı değil aradaki farkın ne kadar olacağı idi.
İşte şimdiki seçimlerde kesin bilinen birkaç husus dışında genel bir öngörülemezlik var.
Cumhur İttifakı’nın mecliste şu an sahip olduğu gibi bir çoğunluğunun olması beklenmiyor. AK Parti’nin bugün parlamentoda tek başına 285 milletvekili var. MHP’nin 48 vekili ile Cumhur İttifakı çoğunluğa sahip.
15 Mayıs’ta İttifakın toplam sayısının AK Parti’nin mevcut sandalye sayısında kalma ihtimali yüksek. Bu da 50 vekil civarında kayıp demek.
Milletvekili sayısında oy oranı kadar oyun nerede alındığı önemli. Bir yanda Cumhur İttifakı araştırmalarda Millet İttifakı’ndan fazla oy alıyor. Ama belirleyici olan sadece bu oran değil. Çünkü bir İstanbullunun oyu ile bir Malatyalının, Diyarbakırlının ya da Antalyalının oyu eşit değil.
100 bin civarında İstanbullu bir milletvekili çıkarırken bu oran diğer Anadolu şehirlerinde 50 bin ve altına düşüyor. Dolayısıyla AK Parti’nin daha fazla oy aldığı yerlerde daha düşük seçmen sayısı ile milletvekili çıkarılabiliyor.
Bu noktada yurt dışından gelecek oylar önem taşıyor. 2018’de 3 milyon 32 bin kayıtlı seçmen varken şimdi bu sayı 3 milyon 416 bine ulaştı. Gelen ilk rakamlara göre oy kullanan seçmen sayısı geçen seçimdeki rakamların üzerinde.
Yurt dışı oyları ülke genelindeki ağırlığına göre illere dağılacak. Almanya’da kullanılan ve belki uzun zamandır sadece tatillerde ülkeye gelenlerin oyları ile birçok ilde son çıkan milletvekili değişebilecek.
Yurt dışında kullanılan oyların Türkiye’de özellikle yerel siyaseti etkileme ihtimali ise sakin kafayla değerlendirilmeyi hak ediyor.
Geçen seçimde sandığa gitmeyip de bu sefer oy kullanan seçmen ağırlıklı olarak kimlerden oluşuyor bilmiyoruz. Aynı şekilde yurt dışında yaşayan seçmenlerde ilk günlerde görülen katılım oranındaki artış yurt içinde de benzer bir dinamiğin mi habercisi? Bu soruların cevapları bugünden yapılan tahminlerin ötesinde değişimlere neden olabilir.
Seçim sonucuna dair şimdiden yapılabilecek bir tespit de Erdoğan’ın ilk turda seçilme ihtimalinin yok denecek kadar az olması. O nedenle Erdoğan seçimleri ikinci tura taşıma gayretinde. Burada da Kemal Kılıçdaroğlu’na oy vermeyeceklerin kendisine oy vermesini ya da en azından sandığa gitmemesini bekliyor.
Bunların dışında özellikle muhalefet partilerinin oy oranları, ilk turda cumhurbaşkanı adayları arasındaki fark gibi başlıklarda kesin konuşmak çok zor.
Soru işaretlerinin en çok olduğu konu ise Cumhurbaşkanlığı ikinci tura kaldığında nasıl bir psikoloji oluşacağı. Bugünkü araştırmalar bu anın psikolojisini yansıtıyor.
Seçmenlerin çoğu kararını değiştirmeyecek olsa da herkes 15 Mayıs’taki fotoğrafa bakıp eğer ikinci tur olacaksa yeniden bir değerlendirme yapacak.
Adaylar arasındaki fark, parlamentoda sandalye dağılımı, ikinci tura kalamayan adayların tavırları ve tabii ki iktidarın aradaki süreçte yapacakları ister istemez bir grup seçmenin kararını etkileyebilir. Bu da büyük bir muamma.
Daha önce benzer bir tecrübe yaşanmadığı için de nasıl bir dinamiğin işleyeceğini öngörmek kolay değil.
14 Mayıs akşamı tüm bu başlıklarda nasıl bir dinamiğin işleyeceğini ise hep birlikte göreceğiz.
