Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinin bir çok çarpıcı yönü bulunmaktadır.
Bana sorarsanız en çarpıcı yönü, şeffaflığın ve hesap verebilirliğin bulunmamasıdır.
Yetkililer bu sözleşmelerin önemli yönlerini özenle saklıyorlar.
Gerekçeleri de hazır.
“Ticari sır.”
Vergi mükellefi ve/veya hizmet kullanıcısı olarak bedelini ödediğimiz tesisin sözleşmesinin akıbetini soramıyoruz.
İnsanlık ödediği vergilerin nereye harcanacağı konusundaki hakkı yüz yıllar önce elde etmişti.
Aslında Türkiye de 2005 yılında çıkardığı bir kanunla kamu harcamalarında şeffaflığı ve hesap verebilirliği teminat almıştı.
5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu.
Kanuna göre kamu kaynaklarını kullananlar kurallara uymalı ve raporlama yapmalı ve ilgili birimler önünde de hesap vermelidir.
Veriyorlar mı?
Hayır.
2015 yılında bu Kanuna göre çıkarılan bir yönetmelikle idarelerin KÖİ sözleşmelerinden kaynaklanan yükümlülüklerini mali tablolarında göstermelerini zorunlu hale getirdi.
Gösteriyorlar mı?
Tabii ki hayır.
Üçüncü bir yöntemi de şehir hastaneleri konusunda benim de katkı sağladığım editörlü bir kitabı bulunan CHP Bursa milletvekili Prof. Dr. Kayıhan Pala geliştirdi.
İsterseniz yazının geri kalanını, kendisinin de izniyle Kayıhan Hocaya bırakalım.
Nasıl mı?
Gelin bir bakalım.
NE OLMUŞTU?
Kayıhan hoca 5 Şubat, 2025 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 98’mci ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 96 ve 99’uncu maddelerine uygun olarak, Sağlık Bakanlığına iletilmesi ve Sayın Bakan Kemal Memişoğlu tarafından yazılı olarak yanıtlanması için yazılı bir soru önergesi verdi.
Bakan soru önergesine cevap vermemiş.
Yani atanmış devlet memuru seçilmiş milletvekilini muhatap almamış.
Hoca soru önergesinde öncelikle bir arka plan veriyor.
Öncelikle buna bir bakalım.
Halen şehir hastanesi olarak KÖİ yöntemiyle işletilen hastaneleri başlangıçta “Entegre Sağlık Kampüsü”, sonra “Sağlık Kampüsü”, ardından “Kamu Özel Ortaklığı” olarak adlandırılmıştı.
2016 yılı bütçe sunumu sırasında Sağlık Bakam Mehmet Müezzinoğlu KÖİ modeli ile toplamda 34 proje yürütüyoruz” demiş olsa da daha sonra bu modelden vaz geçilmek zorunda kalınmasıyla sayının 18 ile sınırlandığı bilinmektedir (Şehir hastanesi adı verilerek yeni açılan hastaneler klasik olarak devlet hastanesi modeliyle inşa edilmektedir).
KÖİ modeliyle şehir hastanesi işletmenin kamuya yüksek maliyetinin gizlenememesinin, bu sınırlandırmada etkili olduğu çok açıktır.
Sağlık Bakam Fahrettin Koca’nm, 2023 yılında TBMM Plan ve Bütçe
Komisyonunda Sağlık Bakanlığı bütçesinin tartışmaları sırasında şehir hastaneleri için
potansiyel kamu taahhüdünün 322 milyar Euro olarak hesaplandığım açıklaması bu durumun en güçlü kanıtıdır.
Kalkınma Bakanlığı tarafından 2017 yılında “Kamu Özel İşbirliği Raporu 2016” adıyla yayınlanan raporda sözleşme değeri 10,6 milyar dolar olan şehir hastanelerine 30,3 milyar dolar kira ödeneceği verisinin doğru olmadığı da böylece ortaya çıkmış bulunmaktadır.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca hem 2023 yılı Sağlık Bakanlığı bütçesinin sunumu sırasında hem de 2024 yılında yapılan Ulusal Sağlık Hizmetleri Değerlendirme ve Koordinasyon Toplantısı’nda şehir hastanelerinin inşaatlarının bitirilmesinin sözleşmede belirlenen sürelerden çok daha uzun sürdüğünü ve bu gecikmeleri işletme sürelerinden düşürdükleri, buna bağlı olarak işletme sürelerinin 25 yıldan ortalama olarak 18 yıla düşürüldüğü de açıklamıştı.
Kayıhan hoca bu değerlendirmeleri yaptıktan sonra Sağlık Bakanına 11 tane soru sormaktadır.
İlgililer Bakana bu soruları iletmediyse bir de bu köşeden ben ileteyim.
Dilerim ve isterim ki şeffaflık ve hesap verebilirlik adına Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu bu sorulara en kısa sürede cevap verir.
SORULAR
1. Halen Kamu-Özel İşbirliği modeliyle faaliyette olan 18 şehir hastanesinin her birinin işletme süreleri nedir? Hangi hastaneler bu model ile kaç yılma kadar hizmet sunacaktır?
2. Söz konusu 18 hastanenin her birine ayrı ayrı olmak üzere hizmet sunmaya başladıkları yıldan itibaren her yıl “kullanım bedeli” ve “hizmet bedeli” olarak toplam ne kadar ödeme yapılmıştır? Bu ödemeler için Sağlık Bakanlığı bütçesi dışında “hizmet bedeli” İçin örneğin söz konusu hastanenin döner sermaye işletmesi gibi herhangi bir kaynak kullanılmış mıdır?
3. Söz konusu hastanelere “hizmet bedeli” için doğrudan SGK’dan kaynak aktarılmış mıdır?
4. Sağlık Bakam Fahrettin Koca tarafından potansiyel kamu taahhüdü 322 milyar Euro olarak hesaplanan ancak sonradan hastanelerin sayısının azaltılması ve sözleşmelerde değişiklik yapılmasıyla bu taahhüdün 27,5 milyar Euro düzeyine düşürüldüğü açıklanan kamu taahhüdünün güncel tutarı Euro cinsinden nedir?
5. Sayıştay raporları şehir hastanelerinin işletilmesiyle ilgili çok sayıda usulsüzlük, fazla ödeme, gereksiz ödeme, hatalı muhasebeleştirme, ihale dokümanı ve projelerde öngörülenden daha fazla alanın ticari alan olarak kullanılması gibi sorunu her yıl ortaya koymaktadır. Sayıştay’ın Sağlık Bakanlığı 2023 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu Bulgu Listesinde yer alan olumsuz bulguların ortadan kaldırılması için Bakanlığınız tarafından neler yapılmaktadır?
6. Sayıştay’ın bu bulguları çerçevesinde ve/veya Bakanlık incelemesinde ortaya çıkan eksik veya usulsüz işlemler için Bakanlığınız tarafından nasıl bir yaptırım uygulanmıştır?
7. Sağlık Bakanlığı merkez binasının da KÖİ modeliyle yaptırıldığı ve Bakanlık tarafından şirketlere kira ödendiği bilinmektedir. Sağlık Bakanlığı merkez binası için kaç yıl kira ödenmiştir? Sağlık Bakanlığı bu binaya taşındıktan sonra 2025 yılına kadar, yıllara göre ayrı ayrı olmak üzere toplam olarak ne kadar kira ödemiştir?
8. Bilindiği gibi, bünyesindeki KÖİ ile işletilen 3 şehir hastanesini (Isparta Şehir Hastanesi, Eskişehir Şehir Hastanesi ve Tekirdağ Şehir Hastanesi) varlık olarak gösteren Akfen İnşaat Ocak ayı içerisinde halka arz edilmiştir. Akfen İnşaatın 3 şehir hastanesini varlık gösterip halka arzda kullanabilmek için Sağlık Bakanlığına herhangi bir başvurusu olmuş mudur?
9. “Yap-Kirala-Devret’ modeline göre işletme süresi sonunda Sağlık Bakanlığına devredilecek olan şehir hastanelerinin varlık olarak gösterilebilmesi için Sağlık Bakanlığından izin alınmış mıdır?
10. Bakan Fahrettin Koca’nın yaptığı açıklamalar çerçevesinde söz konusu bu 3 şehir hastanesinde sözleşme süreleri ne kadar kısaltılmıştır?
11. Bakan Fahrettin Koca’nın yaptığı açıklamalar çerçevesinde Isparta Şehir Hastanesi, Eskişehir Şehir Hastanesi ve Tekirdağ Şehir Hastanesinde kira ve hizmet gelirleri düşürülmüş müdür?
Değerli okur bilirsiniz, “ekşi yemedim ki midem ağrısın” şeklinde güzel bir atasözümüz bulunmaktadır.
Şayet Bakanlık mide ağrıtacak bir şey yemediyse, bu sorulara açıkça cevap vermelidir.
Aksi takdirde farklı şeyler düşünmek hakkınız olacaktır.
İyi pazarlar.
