Bir tarafta bütçe,
Diğer yanda ise Kamu Bankaları;
Âdeta piyasaya para enjekte eden iki temel yapı. Her ikisi de kamu yönetiminde. Dolayısı ile her iki harcama kalemi de ekonomik verimlikten öte, siyasi verimliliğe odaklı.
Mesela İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu “Maaş ilişkimiz olan Kamu Bankaları cari işlemlerde dahi bize mesafeli” diyor. KÖİ projelerine kapılarını sonuna kadar açabilen Kamu Bankaları İstanbul Belediyesine kapılarını kapatabiliyor.
Ya da futbol kulüplerine kapıyı açabilen Kamu Bankaları, iş Şehir Üniversitesine gelince kapıyı kilitleyebiliyor.
Ülkenin toplam verimliliği yerine Ankara’nın verimine odaklanılabiliyor.
EKONOMİK ŞİŞME
Bizler benzer bir süreci aslında daha hafif şekilde 2017 yılında yaşamıştık. Kredi Garanti Fonu (KGF) eliyle kredi genişlemesi sayesinde ekonomideki durağanlık aşılmış, yüzde 7,5 oranında büyüme bile elde edilmişti.
Şimdi kamu eliyle bir kez daha ekonomiyi şişirmeye çalışıyoruz.
Merkez Bankasından tabiri caiz ise araklanan (Hedef dışı kaynak aktarımı) paraların da etkisi ile bütçeden adeta oluk oluk para harcanıyor. Ama hâlâ kamu yatırımlarında bir artış yok. Hatta bırakın kamu yatırımlarındaki artışı, kamuya iş yapmış bir çok küçük-orta işletmeler alacak bekliyor.
Lakin bütçeden KÖİ’lerin paraları nerede ise aksamadan ödenmeye devam ediyor.
Büyüklerin işi epey iyi. Ama küçüksen işin zor.
Harcanan her 1 liranın toplam verimliliği nedir? Verilen kredilerin kaynak yaratma, çarkları döndürme kabiliyeti nedir? Ya da bir tarafta yüksek teknolojik bir yatırım beklerken, diğer yanda yüksek çıkar ilişkili krediler işleyebiliyor mu?
İşte asıl sorulması gereken noktalar burası. Bugün harcadığımız her liranın fayda/maliyet analizi nasıl yapılıyor? Alternatif maliyet ne oluyor veya ne olacaktır?
Çünkü, bugün yapılan harcamaların geri dönüşü beklenenin altında kaldığında ortaya çıkacak yan etkileri zaten GÜVEN unsuru eksilmiş piyasada toplum olarak hepimiz ödeyeceğiz.
KAMU BANKALARININ CAZİBESİ
Merkez Bankası verilerinden ‘Yurtiçi Yerleşiklerin’ Mevduat Bankalarındaki TL mevduatlarına bakıyoruz.
28/12/2018 tarihinde toplam TL mevduatı 958 milyar lira. Bu tutarın yüzde 40,4’ü olan 387 milyar liralık bölümü kamu bankalarında.
15/11/2019 tarihinde toplam TL mevduatları 1 trilyon 084 milyar liraya yükseliyor. TL mevduatlarındaki artış oranı yüzde 13,2.
Oysa kamu bankalarındaki TL mevduatları yüzde 20,6 artışla 387 milyar liradan 467 milyar liraya çıkıyor. Böylece kamu bankalarının TL mevduatlarındaki payı da yüzde 40,4’den yüzde 43,1’e geliyor.
Olayı şöyle izah edelim: Bu yıl 15 Kasım tarihine kadar TL mevduatları 126 milyar lira artıyor. Ama bu artışın 80 milyar lirası kamu bankalarına gidiyor. Kalan 46 milyar lira ise özel ve yabancı sermayeli bankalarda birikiyor.
Mevduat toplama kabiliyeti bakımından kamu bankalarının üstün beceri artışı sanırım artık görülmektedir. Ya da özel ve yabancı sermayeli bankalar yeni kredi verme açısından isteksiz olduklarından mıdır bilinmez, TL mevduatı toplama kabiliyetleri düşmüş durumdadır.
Her açıdan ilginç bir süreç.
Aslında BDDK aylık verilerinden TL mevduatlarındaki ilginç vade değişimlerini de ele almıştık: Aralık 2018-Eylül 2019 arasında;
1 aya kadar vadeli TL mevduatlarında özel ve yabancı bankaların mevduatı 42 milyar 475 milyon lira (%43,2) artış gösteriyor. Buna karşılık 3-6 aya kadar vadeli TL mevduatlarında özel ve yabancı bankaların mevduatı 42 milyar 340 milyon lira azalıyor(-%72,7). Ama aynı vadede (3-6 ay) kamu bankalarının TL mevduatı 24 milyar 449 milyon lira artabiliyor (%86,5).
Kısacası TL kredilerinin dağılımında olduğu gibi TL mevduatının gelişmesinde ve dağılımında da Kamu Bankaları ilginç gelişmeler sergiliyor.
Gerçi bu sıralar ilginç gelişme göstermeyen hangi piyasamız kaldı ki?
Seyredip duralım bakalım... Hadi hayırlısı!
