Faiz indirimleriyle başlayan ‘Türkiye Ekonomi Modeli’ olarak adlandırılan sistem zenginlerin servetini katladı. Fortune 500 Türkiye-2022 Araştırması’na göre şirketlerin toplam net satışları bir önceki yıla göre yüzde 148,7 artarak 7.9 trilyon 986 milyar liraya çıktı. Araştırmaya göre şirketlerin net kârı yüzde 245,5 artarak 545.1 milyar lirayı aşarken aynı dönemde çalışanların aldığı pay ise azaldı. TÜİK verilerine göre çalışanın milli gelirden aldığı pay 2022’de yüzde 26,5’e düştü.
Ekonomi yönetiminin ‘ortada Nas var’ diyerek başlattığı faiz indirimleri ve ardından 2022’nin başlarında da adına ‘Türkiye Ekonomi Modeli’ denilen sistemde şirketlerin kârları katlanırken, çalışanların aldığı pay azaldı. Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin listelendiği ‘Fortune 500 Türkiye-2022 Araştırması’nın sonuçları açıklandı. Araştırmaya göre; 2022 listesinde yer alan şirketlerin net satışları bir önceki yıla göre yüzde 148,7 gibi rekor bir oranda artarak yaklaşık 8 trilyon liraya yükseldi. Fortune 500 Türkiye şirketlerinin 2022’de gerçekleştirdiği ihracat, bir önceki yıla göre, yüzde 137,9 artarak 2.1 trilyon TL’nin üzerine çıkarken, net kârı ise yüzde 245,5 artarak 545.1 milyar lirayı aştı.
Şirketler; net satışlar, ihracat ve net kâr anlamında araştırmanın ilk yapıldığı 2007 yılından bu yana bakıldığında, 2022 yılında rekor artış gerçekleştirdi. Böylece Fortune 500 Türkiye şirketlerinin 2022 yılında net satışlarında sağladıkları söz konusu artış, ilk araştırmanın yapıldığı Fortune 500 Türkiye-2007’den bu yana geçen 16 yılda gerçekleşen en yüksek oranlı artış oldu. 2022 yılı yüzde 97,72 olan ÜFE oranı dikkate alındığında ise Fortune 500 Türkiye şirketlerinin net satışlarında yüzde 25,8 oranında reel artış sağladıkları görülüyor. Şirketler, net satışlarını dolar bazında da yüzde 33,4 gibi yüksek oranda artırdı. Şirketlerin kâr oranlarında rekor artışlar yaşanırken aynı dönemde çalışanların aldığı pay ise azaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı milli gelir istatistikleri vahim tabloyu gözler önüne serdi. TÜİK’e göre 2022 yılında emekçinin milli gelirden aldığı pay yüzde 30,1’den yüzde 26,5’e düştü. Sermayenin milli gelirden aldığı pay ise yüzde 52,5’ten yüzde 54,5’e yükseldi.
EPİAŞ BU YIL DA ZİRVEYİ BIRAKMADI
Finansal kurumlar ve holding dışındaki tüm sektörleri kapsayan ve 16’ıncısı açıklanan Fortune 500 Türkiye-2022 listesinde, Enerji Piyasaları İşletmesi A.Ş. (EPİAŞ), bu yıl da zirveyi bırakmadı. 2022 yılında net satış gelirlerini bir önceki yıla göre yüzde 378,5 artırarak 799 milyar 666 milyon liraya çıkaran EPİAŞ, Fortune 500 Türkiye 2022 sıralamasının birincisi oldu.
Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ) ise 2022 yılında bir önceki yıla göre net satış gelirlerini yüzde 215,9 oranında artırarak 481 milyar 765 milyon liraya çıkardı. Uzun yıllar Fortune 500 Türkiye’nin zirvesinde yer alan TÜPRAŞ, bu satış geliri ile 2022 yılında da bir önceki yılda olduğu gibi Fortune 500 Türkiye listesine ikinci sırada girdi. 2022 yılında net satış gelirlerini, bir önceki yıla göre yüzde 219,5 oranında artıran Türk Hava Yolları (THY), 311 milyar 169 milyon TL net satış geliri ile Fortune 500 Türkiye-2022 listesinde bir önceki yıl olduğu gibi üçüncü sıradaki yerini korudu. Net satış gelirlerini bir önceki yıla göre yüzde 207,1 artırarak 205 milyar 811 milyon TL’ye çıkaran Petrol Ofisi A.Ş. ise beş basamak yukarı çıkarak Fortune 500 Türkiye-2022 listesine dördüncü sıradan girdi.
Geçen yıl net satışlarını yüzde 245,6 oranında artırarak 187 milyar 953 milyon TL’ye çıkaran Star Rafineri A.Ş ise altı basamak birden yükselerek Fortune 500 Türkiye-2022 listesine beşinci sıradan girmeyi başardı. Geçen yıl net satışlarını yüzde 221,4 oranında artırarak 179 milyar 988 milyon TL’ye çıkaran Opet Petrolcülük A.Ş. de dört basamak yükselerek Fortune 500 Türkiye-2022 listesine altıncı sıradan girdi. Geçen yıl net satışlarını yüzde 229,5 oranında artırarak 176 milyar TL’ye çıkaran Socar Turkey Petrol Ticareti A.Ş ise beş basamak yükselerek Fortune 500 Türkiye-2022 listesine yedinci sıradan girdi.
TÜRKİYE’DEKİ ŞİRKETLER WALMART’IN YÜZDE 79’UNA ULAŞTI
Araştırmaya göre şirketler2022 yılında sadece TL bazında değil dolar bazında da yüksek oranlı bir büyüme sağladı. Fortune 500 Türkiye şirketlerinin toplam net satışları, bir önceki yıla göre dolar bazında yüzde 33,4 oranında artarak 2022 yılında 482.1 milyar dolara yükseldi. Fortune 500 ABD listesinin ilk sırasında bulunan Walmart’ın net satışları ise 2022 yılında 611.3 milyar dolara çıktı. 2022 yılında sağlanan güçlü büyümeyle Fortune 500 Türkiye-2022 listesinde yer alan şirketlerin toplam net satışları Walmart’ın yüzde 79’una ulaştı. Bu oranın 2020 yılında yüzde 49,5 olduğu göz önünde bulundurulduğunda son iki yılda Fortune 500 Türkiye şirketlerinin büyüme performansları daha net görülüyor. Fortune 500 Türkiye-2022 şirketlerinin tamamı, Fortune 500 ABD-2021 listesine ise üçüncü sıradan girebiliyor. Fortune 500 ABD listesinde ikinci sırada yer alan Amazon.com’un net satışları, 514 milyar dolar oldu.
BORSA ŞİRKETLERİNDEKİ ARTIŞTA HALKA ARZ ETKİSİ
Fortune 500 Türkiye listesinde borsadaki şirketlerin sayısında da önceki yıla göre dikkat çeken bir atış yaşandı. Bu artış halka arzların da etkisiyle meydana gelirken Fortune 500 Türkiye-2021 listesinde 107 olan borsa şirketi sayısı, 2022 listesinde 126’ya yükseldi. Koronavirüs pandemisinin ilk yılında 99’a kadar gerileyen borsa şirket sayısı, son yıllarda rekor düzeydeki halka arzların da etkisiyle önemli bir artış yaşandı. Ancak 2009 yılında 129 olan borsa şirketi sayısına yine de ulaşılamadı. Fortune 500 Türkiye-2022 listesinde yer alan ilk on şirketin dördünün ise BIST şirketi olduğu görüldü.
İLK 10’NA ENERJİ VE PETROL ŞİRKETLERİ VURDU
Rusya Ukrayna savaşının etkisiyle artan petrol ve enerji fiyatları Fortune 500 Türkiye-2022 listesinde bu alanda faaliyet gösteren şirketlerin öne çıkmasını beraberinde getirdi. Fortune 500 Türkiye-2022 listesinin ilk 10’unda yer alan şirketlerin 6’sı petrol ve enerji alanında faaliyet gösteriyor.İlk sırada EPİAŞ, Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ) ise Fortune 500 Türkiye listesine ikinci sırada girdi. Türk Hava Yolları (THY), üçüncü sıradaki yerini korurken, Petrol Ofisi AŞ ise beş basamak yukarı çıkarak Fortune 500 Türkiye-2022 listesine dördüncü sıradan girdi. Star Rafineri AŞ de altı basamak birden yükselerek Fortune 500 Türkiye-2022 listesine beşinci sıradan girmeyi başardı.
Opet Petrolcülük AŞ, dört basamak yükselerek Fortune 500 Türkiye-2022 listesine altıncı sıradan girdi. Socar Turkey Petrol Ticareti AŞ ise beş basamak yükselerek Fortune 500 Türkiye-2022 listesine yedinci sıradan girdi. 3 basamak gerileyen Ford Otomotiv Sanayi AŞ, Fortune 500 Türkiye-2022 listesine sekizinci sıradan girdi. Ahlatçı Kuyumculuk Sanayi ve Ticaret AŞ ise 5 basamak gerileyerek Fortune 500 Türkiye-2022 listesinde dokuzuncu sırada girdi. BİM Birleşik Mağazalar AŞ (BİM) ise dört basamak gerileyerek Fortune 500 Türkiye-2022 listesine onuncu sırada girdi.
LİSTEYE GİRMENİN BEDELİ 2 MİLYAR TL’NİN ÜZERİNDE
Fortune 500 Türkiye-2022 Araştırması, Türkiye’nin en büyük şirketlerinin geçen yıl net satışlar, ihracat ve kâr anlamında rekor düzeyde büyüme/artış yakaladıklarını ortaya koydu. Şirketlerin net satışlarında yaşanan rekor artışla Fortune 500 Türkiye listesine girmenin çıtası da çok büyük oranda yükseldi. 2021’de listedeki 500’üncü şirketin net satışı 1 milyar 36 milyon TL iken, 2022 listesindeki 500’üncü şirketin net satışı 2 milyar 225 milyon TL’ye çıktı. Fortune 500 Türkiye araştırmasının ilk gerçekleştirildiği 2007’de 1 milyar TL’nin üzerinde net satış gelirine sahip olan şirket sayısı 53 iken, bugün 500 şirketin tamamının 2 milyar TL’nin üzerinde bir büyüklüğe ulaştığı görülüyor. 2007’de yalnızca üç şirket, 2021’de ise 65 şirket 10 milyar liranın üzerinde satış büyüklüğüne sahipken, 2022’de 138 şirketin net satış gelirleri 10 milyar TL’nin üzerine çıktı. Geçen yıl 27 olan 25 milyar liranın üzerinde net satış gelirine sahip olan şirket sayısı, 2022 yılında 59’a yükseldi. Fortune 500 Türkiye-2022 listesinde 13 şirket ise 100 milyar TL’nin üzerinde net satış gelirine ulaştı.
KÂRLAR KATLANIRKEN İSTİHDAMDA SINIRLI ARTIŞ
Türkiye’nin en Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin listelendiği Fortune 500 Türkiye Araştırması’na göre şirketlerin kârları katlanırken aynı dönemde çalışanların aldığı pay ise azaldı. TÜİK verilerine göre çalışanın milli gelirden aldığı pay 2022’de yüzde 26,5’e düşerken istihdamda da sınırlı oranda artış yaşandı. Fortune 500 listesindeki şirketlerin, 2021 yılında 1 milyon 343 bin olan istihdamı, 33 bin (yüzde 2,5) artarak 2022 yılında 1 milyon 376 bine çıktı
