Bugün memurları konuşmaya dünden sonra devam edeceğiz.
Ama önce farklı bir örnek…
Çok komik gelen bir cümle ile konuya farklı açıdan bakalım: “Avrupa’da emekli tatile gidebiliyor…”
Elbette gidebilir. Bizdeki emekli tatile gitmeyi bırakın belediye otobüsüne zor biner.
Kendimizden örnek vereyim… 5 kardeşin en küçüğü benim. En büyüğümüz ise Almanya’da çalışıyor. Ben iki yıl önce EYT’siz emekli oldum. Almanya’daki abim ise hâlâ çalışıyor.
Abim ile emekli olma yaşımız yaklaşık 20 yıl fark ediyor. Yani ben fazladan emekli olarak 10 yıl maaş alırken abim fazladan 10 yıl pirim ödeyecek. Birleşik hesap 20 yıl fark ediyor.
Bakın bu 20 yıl fark neye yol açıyor? 17 bin liralık emekli maaşında bile ortalama 11 bin lira maaş farkına yol açıyor. Burada benden fazla 10 yıl çalışıp ödenen pirimi bile hiç dikkate almadım.
Hadi bu hesabı bir de EYT’li emeklilere yapın.
25 yıl çalışıp 40 yaşında emekli olacaksın ve 40 yıl emekli maaşı alırken tatile gitmeyi kendinde hak göreceksin. Çok bekleriz.
Onlar 45 yıl çalışıyor ve 15 yıl emekli maaşı alıyor. Ona rağmen emekliler bile geçinme zorluğu çekiyor.
Bir de biz ne üretiyoruz: Vasıfsız, düşük değerli ürünler. Yani ucuz işçilik ürünü, düşük ücret.
Onlar ne üretiyor: Vasıflı, değerli ürünler… Sonuç daha yüksek ücret.
***
Gelelim asıl konuya.
“Kamuda ücretler fazla mı?” diye dün sormuştuk. “Fiyatlara göre fazla değil ama özel sektöre göre fazla” diye sonuca ulaşmıştık.
Ayrıca bugün bir ek daha yapayım: Kamuda memur ve işçi ücret farkları da çok tartışmalı. Mühendisten fazla işçi ücret alıyor.
Bugün konunun ana kuralını belirtelim: Türkiye gelişmekte olan bir ülke. Maalesef bir türlü gelişemiyoruz. Bizim bir an önce gelişmiş ülke statüsüne girmemiz gerekiyor.
Demografik olarak hızla yaşlanıyoruz. Bir insan düşünün ki orta yaşını geçmiş ve kazanç çağını bitirmek üzere. Yani zamanımız doluyor.
Kaynaklarımızı bir an önce gelişmiş ülke olmak için harcamalıyız. Emekli olmak için değil çalışmak ve kazanmak için bir politika seti geliştirmeliyiz.
Bugün iktidar ne kadar savurganlık varsa hepsini yapıyor. Burada savurganca kullanılan kaynaklar bize örnek olamaz. Yani KÖİ müteahhitlerine verilen fazla paraları emeklilere verelim tezi bile doğru değil.
Gelecek olan iktidar bize emekliliği değil, çalışmayı ve kazanmayı vadetmelidir.
O nedenle her alandan kaynakları artırıp çalışmaya aktarmalıyız. Ancak bu sayede genel ücret düzeyini de artırabiliriz.
***
Ülke olarak fırsat eşiğimiz öyle daraldı öyle daraldı ki, nerede ise son 10-15 yılımız kaldı. Orta Yaş Fırsat Eşiği dediğimiz dönemi hoyratça harcayıp geçiyoruz. Çalışmaz ve kalkınmazsak bir daha bu fırsat elimize gelmez. (Belki 100 yıl sonra; ayakta kalırsak tabii)
Şimdi kamu istihdamının oranına bakalım.
2025 Haziran ayı itibari ile kamuda 5.289.449 kişi çalışıyor. Kamu istihdamının çalışanlara oranı %16,2 ve 15+ yaş nüfusa oranı ise %7,97…Genel nüfusa oranı ise yüzde 6,16.
2007 yılında kamu istihdamının çalışanlara oranı %14,8; 15+ yaş nüfusa oranı %5,8 ve genel nüfusa oranı ise %4,14 seviyesindeydi. Hatta 2007-2017 yıllarında kamu istihdamının genel nüfusa oranı toplamda %4,27 seviyesindeydi.
Eğer 2007-2017 ortalamasını genel nüfusa uygularsak bugün kamu personel sayısı 5.289.449 kişi yerine 3.664.721 kişi olacaktı. Nüfusa göre kamuda 1 milyon 624 bin 728 kişi kamu fazlalığı var.
Ya da 15+ yaş nüfusa bakalım: 2007-2017 ortalaması %5,85. Buna göre bugün kamu istihdamı 3.880.305 kişi olacaktı. Yani çalışabilir nüfusa göre de 1.409.144 kişi kamu fazlalığı var.
Efendim meşhur hikayeye gelelim: Kamu istihdamının çalışanlara oranı OECD ülkeleri arasında ortalamanın altındayız… OECD ortalaması %18,4 seviyesindeyken bizde %13,03 seviyesi gösteriliyor. Bir kere bizim oranımız şu an yüzde 13,03 değil, yüzde 16,2’ye ulaşmış oldu. (2007-2017 oranı %13,52)
Bize bir tane kişi başı geliri bizden az olup kamu istihdam oranı bizden yüksek ülke söyleyin?
Burada bir mutlak olamayan konu daha var: Kamu verimliliği… Eğer kamu verimliliği yükselse kamu istihdamı da artsın… Oysa sorarım size kamu hizmetlerinden memnuniyet 2007-2017 dönemine göre şimdi arttı mı?
Adalet mi arttı; eğitim mi arttı, sağlık mı arttı, güvenlik mi arttı?
Kamu şiştikçe ve harcadıkça kamusal hizmet kalitesi düşüyor. Acı olan zaten tam da bu. Millete tepeden bakan bir kamu yarattık. Makam araçları vs ile itibardan tasarruf etmeyen, çakar araçlı lüks bir kamuyu mu savunacağız? Gidin işinize.
