Çiftçiler, hal komisyoncularından yana dertli. Komisyoncuların düşük fiyata üreticiden alıp, tüketiciye yüksek fiyata ulaştırdığını söyleyen çiftçiler, ürünlerini satacak pazar bulamıyor. Ziraat odaları ise, komisyoncular olmadan satış yapılmasının yolunun fiyat kriteri belirlemekte olduğunu söyledi.
GİZEM KARATAŞ
Çiftçiler, meyve ve sebzede yeşenen fiyat farkından dolayı isyan ediyor. Komisyoncuların ürünleri maliyetinin altında alıp yüksek fiyatlara sattığını belirten üreticiler ve ziraat odaları, fiyatları komisyoncuların yükselttiği konusunda hemfikir oldu. Bir üretici, domatesin kilosunu 80 kuruştan sattığını ancak markete gidene kadar 5 liraya ulaştığını söylerken, ulaştığımız meyve-sebze komisyoncuları da çiftçilerden yana şikayetçi olduklarını söyledi. Çiftçilerin çok lüks yaşadıklarını belirten komisyoncular, “Üreticiyi doyurmak zor’’ dedi.
Domates üreticisi Hüseyin Çelik, maliyetin altında satış yaptıklarını belirterek, “10 yıl önce domatesin kilosunu 1 liraya satarken, gübrenin torbasını da 25 liraya alıyorduk. Bugün ise aynı gübreyi 125 liraya alıyoruz. Domatesin kilosunu dövizin gidişatına göre 12 TL’den satmam gerekirken 80 kuruşa satıyorum. Piyasada 1 TL. İstanbul’da da 5 TL’ye satılıyor. Devlet desteği istiyoruz. 5 dönümlük seraya yıllık 500 TL destek alıyoruz. 20 litre mazot parası. İstemiyoruz biz bu desteği. Ürünlerimizi satacağımız pazar bulsunlar. Devlet bana malı ürettiriyorsa pazarını da bulacak’’ dedi.
Çatalca Ziraat Odası Başkanı Seyit Çetin, halde fiyatların arz-talep dengesiyle belirlendiğini ileri sürerek komisyoncuların fiyat belirleyemediğini söyledi. Çetin, eskiden üreticiden gelen tüm ürünlerin önce hale girdiğini ve fiyatının halde dengelendiğini hatırlatarak, “Üretici artık ürününü hale sokmadan toptan marketlere ya da catering şirketlere satabiliyor. Bunu yaparken de hiç hale girmemiş ürünü, hal fiyatıyla satmaya çalışıyor’’ dedi. Hem üreticinin hem de komisyoncunun kendi içinde haklı olduğunu belirten Çetin, “Devletimiz genel geçer bir fiyat kriteri ve üretim planlaması belirlerse bu sorun ortadan kalkacaktır’’ değerlendirmesinde bulundu.
KOMİSYONCU YÜKSELTİYOR
Adana – Karataş Ziraat Odası Başkanı Mustafa Yeşilyaprak ise, çiftçilerin maliyetinin altında satış yaparak sıkıntıya düştüğünü söyledi. Yeşilyaprak, limon ve mandalinanın dalında kaldığını da ekledi. İzmir-Torbalı Ziraat Odası Başkanı Yılmaz Girgin de fiyatı komisyoncuların yükselttiğini belirterek, “Varsayalım tarlada 50 kuruş olan kereviz, halden çıkana kadar 2-3 liraya kadar yükseliyor. Aracısız şekilde üreticiden hale gelse, fiyat bu kadar artmayacak. Bir de toptancılar, üreticiye ödeme yapmayıp, çiftçinin sırtından para kazanıyorlar. Üstelik üreticiden de 3 kat fazla para kazanıyorlar’’ açıklamasında bulundu. “Meyve-sebzede etiket zorunluluğu, çiftçinin yükünü azaltabilir’’ iddiasında bulunan Girgin, böylece komisyoncular araya giremez, fiyat artmaz, üretici de tüketici de zarara uğramaz’’ dedi. İstanbul Bayrampaşa Meyve ve Sebze Hali toptancılarından Emin Yılmaz, çiftçinin kazandığını ancak tamahkarlık yaptıklarını ileri sürdü. Yılmaz, “Maliyeti 5 lira olan çekirdeği 9 liraya satıyorlar. Bir de, onlar peşin para ile çalışıyor. Biz çekle, senetle çalışıyoruz paramızı da alamıyoruz. Keşke çiftçi olsam’’ dedi. Bir başka toptancı Sebahattin Yunus ise, çiftçilerin bizi suçladığı kadar biz de onları suçluyoruz diyerek, “Biz komisyoncuyuz, üretici fiyatının altında satıyoruz. Üreticiyi doyurmak zor, çok lüks yaşıyorlar’’ ifadelerini kullandı.
MAZOTTA VERGİ BÜYÜK
Türkiye’ye maliyeti 1 lira 15 kuruş olan mazot 1 lira 60 kuruş ÖTV, 50 kuruş dağıtıcı ve bayi kârı ve 70 kuruşa yakın KDV eklenmek suretiyle 4 lira üzerinden çiftçiye satılıyor. Aynı fiyatlar hem Avrupa ülkelerinde hem de ABD’de bunun üçte biri düzeyinde. AKP hükümeti yılda ortalama 700 milyon lira mazota destek veriyor. Fakat üreticiden mazot üzerinden alınan vergi 9 milyar lirayı buluyor.
ÜRETİCİ FİYATLARDAN YANA DERTLİ
Üreticiler gübrede yaşanan tekelleşme sebebiyle, çiftçilerin gübreye ihtiyaç duyduğu zaman fiyatların zamlandığını belirtti. Üreticiler aynı zamanda tarımsal sulamada kullanılan elektrik fiyatlarının da yüksek olduğunu söyledi. Üretici ve komisyoncu arasında yaşanan savaş haliyle marketlerdeki raf fiyatlarını da etkiliyor. Son tüketici çiftçinin 80 kuruşa sattığı bir domatesi, marketten 4-5 liraya satın alabiliyor. Ziraat odaları sebze-meyveye getirilen etiket zorunluluğunun raf fiyatlarının düşmesinde etkili olacağını savunuyor.
