Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, yaklaşık 5 yıldır tutuklu bulunan Osman Kavala 2024'e kadar serbest bırakılmaması halinde Türkiye'nin oy hakkının alınmasını istedi. Konsey buna ek olarak kamu görevlilerini şahsen sorumlu tutan Magnitsky yaptırımlarının da uygulanmasını talep etti. Peki kamu görevlilerinin ceza almasını isteyen Magnitsky yaptırımı nedir?
Rahip Brunson ve Kaşıkçı cinayeti ile gündeme gelen Türkiye- ABD arasında geçmişte gerileme sebep olan Magnitsky Yasası Osman Kavala davasıyla yeniden gündeme geldi. 2009'da adını alan, 2012'de yasalaşan, 2016'da ise kapsamı genişletilen yasa, ABD Başkanına dünyanın herhangi bir yerinde ciddi insan hakları ihlalleri ya da yolsuzluk suçu işleyen kişi ve kurumlara karşı soruşturma açıp bunun sonucunda yaptırım uygulama hakkı tanıyor. İşte ABD'nin yaptırımlara dayandırdığı Magnitsky Yasası...
AKPM'den Osman Kavala için 'Magnitsky yaptırımı' çağrısı
Tam adı Küresel Magnitsky İnsan Hakları Sorumluluk Yasası olan yasa, ismini 2009’da Rusya’da gözaltındayken, işkenceye maruz kaldığı, tıbbi müdahale talebinin reddedildiği ve hapisteki hücresinde ölü bulunduğu belirtilen Hermitage Capital Management Fonu avukatlarından Sergey Magnitsky'den alıyor.
2012'DE ABD KONGRESİ'NDEN GEÇTİ
Rusya, Magnitsky’nin kalp krizi nedeniyle öldüğünü iddia etse de bazı insan hakları kuruluşları avukatın ülkedeki üst düzey hükümet yetkililerinin vergi kaçakçılığını ortaya çıkardığı için hedef alındığına inandığını açıkladı. Olayın ortaya çıkmasının ardından ABD ve Avrupa ülkeleri, Rusya'nın gözaltı süresince gerekli önlemleri almadığını savunarak sorumlu bürokratların cezalandırılmasını istedi.
Bu kapsamda 2012’de Magnitsky’nin adını verilen yasa ABD Kongresinden geçti. Bu yasa, ABD Dışişleri ve Hazine bakanlıklarının ciddi insan hakları ihlallerinden sorumlu olduğuna inandığı Rus yetkililerin ABD’deki mal varlıklarını dondurma ve ABD’ye girişlerini yasaklama gibi birtakım yaptırımlar uygulamasını öngörüyordu.
Yasanın kapsamı 2016'da ABD Kongresinde hem Demokrat hem de Cumhuriyetçilerin desteğini alarak genişletildi ve sadece Rusya odaklı bir yasa olmaktan çıkıp küresel boyut kazandı. Dönemin ABD Başkanı Barack Obama, çerçevesi genişletilen yasayı, 23 Aralık 2016’da onayladı.
MAGNITSKY YASASI NEDİR?
Küresel Magnitsky İnsan Hakları Sorumluluk Yasası, ABD Başkanına dünyanın herhangi bir yerinde ciddi insan hakları ihlalleri ya da yolsuzluk suçu işleyen kişi ve kurumlara karşı soruşturma açıp bunun sonucunda yaptırım uygulama hakkı tanıyor.
KİMLER YAPTIRIM TALEBİNDE BULUNABİLİYOR?
Magnitsky yasası kapsamında ABD’nin demokrasi, insan hakları ve çalışmadan sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı, bakanlıktaki diğer yetkiler ile görüşerek yaptırım uygulanması tavsiye edilen kişilerin listesini Dışişleri Bakanına sunabiliyor.
Ayrıca Senatodaki Bankacılık, Konut ve Şehir İşleri Komitesi ve Dışilişkiler Komitesi ile Temsilciler Meclisindeki Finansal Hizmet Komitesi ve Dışilişkiler Komiteleri de yaptırım talebinde bulunabiliyor.
ABD Başkanı, önerilen isimlere yaptırım uygulanıp uygulanmayacağına karar verirken, diğer ülkelerin ya da insan hakları ihlallerini inceleyen sivil toplum kuruluşlarının elde ettiği güvenilir bilgileri de inceleyebiliyor. Genellikle, yaptırım kararı Dışişleri ve Hazine bakanlıklarıyla birlikte veriliyor.
Yasa gereği ABD Başkanı Senato ve Temsilciler Meclisindeki söz konusu komitelerden kendisine gelen talebe 120 gün içinde cevap vermek zorunda.
