Alaattin Karaca Köşe Yazıları, Analiz ve Değerlendirmeleri
Yol ve yazı
İnsan niye yazar?Onca roman, onca şiir, onca öykü, onca yazı… Hepsi, insan denen varlığı, hayat denen esrarengiz süreci, toplumsal oluşumu,...
Şiirde biz ve siz
Şiirde ‘biz’ genelde bir mensubiyete, kimliğe işaret eder… Bu ya bir dinî, ya ulusal veya siyasî bir kimliktir.Örneğin Namık Kemal’in “Vatan...
Delilik, sanat ve entelektüel…
Delilik, sıra dışı bir hâl ama tam olarak tanımlamak da mümkün değil. Akıllılığın tersi. Fayda ve zararla açıklanabilir belki. Kendine,...
Kurt Kanunu tartışmasına bir katkı...
Orhan Koçak, “Birikim”in Mayıs 2025 tarihli 433. sayısında “Marifet İltifata Tabidir” başlıklı yazısında Karar’daki “Kurt Kanunu...
Milletini arayan devlet
Geçen Cuma akşamı Çorum Türk Ocağı’nın davetlisi olarak memleketimdeydim. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e değin geçen süreçte millet anlayışında...
Editörlük zor meslek!..
Editörlük zor meslek!.. Hele yıllar önce basılmış, yazarı artık hayatta olmayan bir külliyatı basıma hazırlayacaksanız… Bir de eserin ilk...
‘Kurt Kanunu’ kurtlar sofrasında yem olmuş
Geçen hafta arkadaşımız Saliha Sultan, Kemal Tahir’in “Kurt Kanunu”nun 1980’den sonra Tekin Yayınevi’nce yapılan baskılarında değiştirildiğine...
Rıza Tevfik’ten bugünkü babalara mektup...
Geçen hafta Refik Halid’in Rıza Tevfik Bölükbaşı’na yazdığı mektuplardan bahsetmiştim. Bu hafta da “Aziz Feylesofum, Refik Halid’den...
Sürgündeki yazar Refik Halid Karay
Refik Halid’in “Eskici” hikâyesini bilirsiniz. Anası ve babası ölen bir Türk çocuğunun İstanbul’dan Hayfa’ya gönderilmesini, orada bir...
Edip Cansever ve şiirde psikolojik hâl
Bir kasvet, bir sıkıntı, bir yalnızlık, hatta iletişimsizlik, Edip Cansever’in şiirini bir sarmaşık gibi sarmıştır sanki… “Çağrılmayan...
Gabriel Garcia Marquez’in karanlık ülkesi
Koşuşturmaca içinde geçen bir bayramdı. Uğultulu, gergin, teyakkuz hâlinde, yorucu... Bayramı hissedemedik genelde. Bahar geliyordu oysa, bademler,...
Sanatkârın devlet ve iktidarla münasebeti
Ve işte geldik dayandık, her şeyi maddeden, güçten, kazançtan ibaret gören bir devre!..İlişkilerimizi, davranışlarımızı, düşüncelerimizi,...
Ten Yükünün Sarhoş Tellalı
Güzel bir kitap ismi “Ten Yükünün Sarhoş Tellalı” (Dergâh Yay.2025). Nihat Hayri Azamat’ın şiir kitabı. Çağının şairi değil Azamat!...
Eleştiride usûl
Dil, bence ruhun aynasıdır. Kişiliğimiz, kültürümüz, terbiyemiz, bilinçdışımız, bilinçaltımız, dünya görüşümüz, huzursuzluğumuz,...
Şu Türkçemin ‘bahçıvan’lardan çektiği...
Geçen hafta Reşat Nuri hakkında yazmıştım.Tüm Cumhuriyet aydınları gibi o da inşâ edilmek istenen kültür ve kimliğin hizmetindeydi. 1938-1949...
Bir Cumhuriyet aydını olarak Reşat Nuri Güntekin
Cumhuriyet’ten sonra ‘ulus devlet’ kültürünün inşâsında edebî çevrenin de önemli bir rolü olmuştur. Yakup Kadri ve Halide Edip’le beraber...
Kültürsüz terakki!..
Günümüzde muhafazakâr camianın şikâyet ettiği en büyük sorun, AKP iktidarından sonra su yüzüne çıkan, o kesimi de dalga dalga saran bir...
Entelektüel, hakikat ve iktidar
Bir kayboluş yaşıyoruz sanki! Sağda da, solda da, dindarlarda da... Bir devrin kapanışı, bir insan tipinin yok oluşu kastettiğim. Toplumda hakikatin,...
Kültürel iktidardan kültürel intihara...
Muhafazakâr camianın AK Parti iktidarından sonra zaman zaman gündeme getirdiği konulardan biri de ‘kültürel iktidar’ tartışmalarıydı.Doğrusu...
Dünya karşısında iki tür şair
Kimi şair vardır, dünyaya, insanlara, ülkesine dair kendini oldukça sorumlu hisseder. Ruhen, baştan beri ‘ağır bir yük’ sırtlanmıştır;...
Ruhsuz oteller!
Bolu Kartalkaya’daki yanan otelin görüntülerine bakıyorum haberlerde… Hiç sevmedim binayı! Soğuk, soğuk ve küstah. Kaba! Orantısız, zevksiz,...
Keskin gözlü şair Edgar Allan Poe
Edgar Allan Poe’yu severim… Rimbaudgillerden de ondan. Şiiri sizi alır bu dünyadan ‘öte’ye, meçhule doğru çeker götürür. Bir örtüyü...
Uryânlık mı kimliksizlik mi?
Devletin en bariz özelliği, kendine tâbi olan topluluğa millet adı altında ‘ortak bir kimlik’ vermesi ve vatandaşlarından bu kolektif bilinci...
Uydurmanın büyüsü, kanmanın hazzı
Kemal Tahir, Yaşar Kemal’in İnce Memed’ine antitez olarak yazdığı Rahmet Yolları Kesti romanında ele alacağım konuya ilişkin bir sahne tasvir...
Mevlânâ’nın yokluk kapısı, André Gide’in ‘Dar Kapı’sı
Mevlânâ’ya ait;Ey gönül! Sana bu yolu lâfla, dedikodu ile vermezler.Yokluk kapısından geçmeden vuslat yüzü göstermezlerOnun kuşlarının...
Neşati’nin aynası
Geçen hafta Neşati’nin bir gazelinden örnek vererek insanın kendi masalını yıkması ve mahiyetini idrak etmesi üzerinde durmuştum. Önce şunu...
Körleşme ve aynada iskeletini görmek
İnsan, en çok da kendine kördür! Bir duvar, ne demeli bilmem, bir masal örer kendine, yaşadığı süreçte… Sonra o masalın etrafını çevirir,...
Var olmak gurbet mi sürgün mü?
John Milton, “Kayıp Cennet” (Çev. Enver Günsel, Pegasus, 2020) adlı şiir kitabına “İnsanoğlunun ilk itaatsizliği ve yasak ağacın/ Tadı...
Hatıralar arasında...
Kimi kez hatıra okumak dinlendirici oluyor, bir devri, bazı şahsiyetleri, hatta bir şehri soluyor sayfalarda tekrar insan…Bu hafta elime aldığım...
Turgut Uyar’da masumiyet arayışı
Turgut Uyar’ın şiiri, temelde iki zıt kutup üzerine kurulmuştur. Daha ilk kitapları “Arz-ı Hal” ile “Türkiyem”de bu zıtlık kendini...
Granada, Elhamra, granat, la’l ve nar…
Bir arkadaşım yazınca; Granada, Elhamra derken tarihin derinliklerine, şiirlere, türkülere kadar gittim. Kelimeler böyledir, peşine düştüğü...
Han Kang’ın cılız isyanı…
2024 yılı Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Güney Koreli yazar Han Kang’ın nasıl bir yazar olduğunu merak ediyordum. Sadece yazarı değil, dünyadaki...
Yahya Kemal’in şehri
Turgut Uyar bir şiirinde “İstanbul coğrafyada ışıksız bir şehir” der. Peki Yahya Kemal’in İstanbul’u “Işıksız bir şehir” miydi?...
Teleskopun gördüğü ve göremediği...
İsmet Özel, “Yıkılma Sakın” adlı şiirinde “yaşamak/ bizimçün dokunaklı bir şarkı değil ki.” der. Kastettiği ve tercih etmediği,...
Mazi mi hâl mi, gerici mi ilerici mi?..
Kanaatimce Türkiye’nin; Türk modernleşmesinin, Türk sanatının en büyük sorunlarından biri, içinde var olduğumuz ve içimizde var olan geleneği...
Anadolu irfanı ve Nuri Bilge Ceylan’ın 'Bir Zamanlar Anadolu’da' filmi
Çok tekrarlanan bir sözdür ‘Anadolu irfanı’… Anadolu insanının kendine has idrak tarzı denebilir kısaca. Nedir, nasıl elde edilir? Soyuttur....
Ortadoğu anılarında düşman anlatıları
Tarih, daima kaygan bir zemindir. Hele Ortadoğu’nun I. Dünya Savaşı sürecindeki ve sonraki tarihi… Dengeler beklenmedik bir biçimde öyle değişir...
Kral Abdullah’ın anılarında Arap isyanı
Yakın tarihteki tartışmalı konulardan biri de I. Dünya Savaşı’ndaki ‘Arap isyanı’… Dindaşımız Araplar, bu savaşta bize ihanet etti...
Terakki meselesi
İnsan, yaratıldığından beri değişen bir varlık, ilerleme de bu bağlamda kaçınılmaz. Tarih içinde kimi toplumların diğer toplumlara göre...
Kategorizasyona tâbi zihinler
Türkiye’de zihinler, hangi inanç ve görüşte olurlarsa olsunlar, genelde ilerici-gerici, modern-gelenekçi, dindar-ateist vb. kategorilere tâbi...
Bilge anlatıcılardan enformist yazarlara…
Bizi nesnelere, kimi insanlara ya da varlıklara, hatta kimi vakitlere, mekânlara hususen bağlayan, onları nezdimizde kıymetlendiren veya kutsal kılan...
Aynılaşan dünya...
Byung Chul-Han, “Ötekini Kovmak” (Çev. Mustafa Özdemir, Ketebe Yay., 2024) adlı eserine “Ötekinin var olduğu zamanlar sona erdi.” diye başlar....
Oktay Akbal’ın ölüm yıldönümü münasebetiyle...
28 Ağustos 2015’te Muğla’da ölmüştü Oktay Akbal. İki gün sonra ölüm yıldönümü.“Şairlere Ölüm Yok” adlı kitabında Hüseyin Siret’le...
Mehmet Doğan’ın ardından...
Geçen hafta Mehmet Ağabeyin ölüm haberini duyunca önce idrak edemedim. Öyle oluyor insan hiç beklemediği ölümlerde, günlük hayatın akışında...
Tamburî Aziz Bey’in hüzünlü öyküsü
Hata, sönmeyen bir ateş! Bir kıvılcım gibi sıçramayagörsün insana, yakıp kül eder. Kül eder de koru hiç sönmez, yürekte arada bir parlar,...
‘Ayaşlı ile Kiracıları’ ahlakî bir romandır
Epeydir Memduh Şevket Esendal’ın “Ayaşlı ile Kiracıları”ı hakkında yazmak istiyordum. Nasip bugüne imiş!Bir teamül oluşmuş gibi, çoğu...
Ferit Edgü’nün Anadolu’su
Ferit Edgü’yü 22 Temmuz 2024’te kaybettik.Onun “Hakkari’de Bir Mevsim” (1977)’ini yeniden okurken aklıma Yakup Kadri’nin “Yaban” (1932)’ı...
Evrendeki gizli sesi duyan hikâyeci, Sait Faik
Alır başını gider onda hikâye! Nereye gider, niçin gider bilinmez…Bakın “Öyle Bir Hikâye”ye (Alemdağ’da Var Bir Yılan) gecenin bir vaktinde...
