Soğuk savaş dönemine ait ve gizliliği kaldırılan casus uydu görüntüleri Suriye ve Irak'ta Roma dönemine ait 396 kalenin keşfedilmesini sağladı. Uzmanlar, söz konusu keşifler Roma imparatorluğunun işleyişine dair daha önce bilinmeyen bulgulara ulaşıldığını dile getirdi. Ayrıca Yeni bulgular, Roma döneminde sınırların daha önce düşünüldüğünden daha az katı ve geçişken olduğu yönünde.
Sovyetler Birliği'nin 25 Aralık 1991 tarihinde Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un istifa etmesinin ardından dağılmasıyla iki kutuplu soğuk savaş da sona erdi. Aradan geçen 32 yılın ardından casusluk faaliyetleri için kullanılan uyduların Ortadoğu'da çektiği fotoğraflar tarih için de yeni bir sayfa açtı. Artı Gerçek'in aktardığına göre Soğuk Savaş dönemine ait ve gizliliği kaldırılan casus uydu görüntüleri Suriye ve Irak'ta Roma dönemine ait 396 kalenin keşfedilmesini sağladı.
Uzmanlar, söz konusu keşifler Roma imparatorluğunun işleyişine dair daha önce bilinmeyen bulgulara ulaşıldığını dile getirdi. İki uçağıyla Orta Doğu'da hava arkeolojisine öncülük eden Fransız Cizvit kaşif Antoine Poidebard tarafından 1934 yılında bölgede yapılan bir önceki araştırma sayesinde bölgede 116 kaleden oluşan bir hat olduğu biliniyordu. Şimdiye kadar tarihçiler bu kalelerin, imparatorluğun doğu eyaletini Arap ve Pers akınlarından ve esir alıp köle yağmalamak isteyen göçebe kabilelerden korumak için inşa edilmiş bir savunma hattının parçası olduğunu varsayıyordu. 1960'lı ve 70'li yıllarda çekilen hava fotoğraflarını inceleyen arkeologlara göre, yeni keşfedilen kalelerle Roma sınırındaki yaşamın yeniden değerlendirilmek zorunda.
KALELER KUZEY-GÜNEY HATTI BOYUNCA YAYILMIŞ
Uluslararası bir arkeoloji dergisi olan Antiquity'de bugün yayınlanan bulgular, söz konusu sınırın sürekli ve şiddetli çatışmalardan ziyade daha akışkan ve canlı bir sınır ötesi ticaret yeri olduğuna işaret ediyor. Buna göre, kalelerin, kervan temelli bölgeler arası ticaret, iletişim ve askeri taşımacılık sistemini desteklediği düşünülüyor. Araştırmacılar, yeni keşiflerin "Bu bir duvar mıydı yoksa yol mu?" sorusunu gündeme getirdiğini vurguladı.
Makalenin baş yazarı, ABD'nin New Hampshire eyaletindeki Dartmouth Üniversitesi'nden Prof. Jesse Casana, "1930'lardan beri tarihçiler ve arkeologlar bu tahkimat sisteminin stratejik ya da siyasi amacını tartışıyorlar. Ancak çok az akademisyen Poidebard'ın doğu Roma sınırını tanımlayan bir kale hattı olduğu yönündeki temel gözlemini sorgulamıştır" ifadeleriyle araştırmanın değindiği yeni bulgulara dikkat çekti. Son keşfe göre, kaleler kuzey-güney sınır duvarı oluşturduğu savını desteklemeyecek şekilde doğudan batıya doğru geniş bir alana yayılmış durumda.
'ROMA SINIRLARI DÜŞÜNDÜĞÜMÜZDEN DAHA AZ KATI VE DIŞLAYICI'
Araştırmacılar artık kalelerin sınır ötesi ticareti desteklemek, doğu eyaletleri ile Roma dışı topraklar arasında seyahat eden kervanları korumak ve doğu ile batı arasındaki iletişimi kolaylaştırmak için inşa edildiği varsayımına daha yakın. Yazarlara göre bu durum, Roma dünyasının sınırlarının daha önce düşünüldüğünden daha az katı ve dışlayıcı olduğuna işaret ediyor. Buna göre, Romalıların askeri bir toplum olduğu gerçeğiyle beraber, doğrudan kontrolleri altında olmayan bölgelerle ticaret ve iletişime açıkça değer verdikleri savı artık daha güçlü.
ARKEOLOJİK ÖZELLİKLER KAYBOLMADAN ÖNCE ÇEKİLDİĞİ İÇİN DEĞERLİ
İncelenen görüntüler, Soğuk Savaş sırasında yürütülen dünyanın ilk casus uydu programının bir ürünü. Casana, bu uyduların "günümüz arazi kullanım değişikliğinden ciddi şekilde etkilenmiş bir manzaraya ilişkin yüksek çözünürlüklü, stereo bir perspektif sunduğunu" söyledi ve arkeolojik özellikler kaybolmadan önce kaydedilmelerinin görüntülerin gerçek değerini oluşturduğunu ekledi.
'GİZLİ TUTULAN GÖRÜNTÜLER MUAZZAM BİR POTANSİYEL BARINDIRIYOR'
Casana, "Poidebard'ın 116 kalesinden yalnızca 38'inin günümüze ulaşan arkeolojik kalıntılarını güvenle tespit edebildik. Ayrıca, bu çalışmada belgelediğimiz muhtemel Roma kalelerinin birçoğu yakın zamandaki kentsel ya da tarımsal gelişim nedeniyle çoktan tahrip olmuş durumda ve sayısız kale de aşırı tehdit altında" ifadelerini kullandı. Casus uydu görüntüleri üzerindeki gizliliğin kaldırılmasıyla daha fazla yeni arkeolojik keşif yapılabileceğini vurgulayan profesör, "Bu güçlü verilerin dikkatli analizi, yakın doğu ve ötesinde gelecekteki keşifler için muazzam bir potansiyel barındırıyor" dedi.
