Peygamberimizi sanatla nasıl anlatabiliriz?
Dinî inançların ifadesinde, öğretilmesinde; hatta uygulanmasında sanatın önemli bir araç olduğu inkâr edilemez. Meselâ bu, evvelâ ibadethanelerin...
Rıza Nur’un Namık Kemal’i
Rıza Nur, tartışmalara açık bir isim. Hele “Türkiye’nin Yeni Baştan İhyası ve Fırka Programı” adlı eserinde ileri sürdüğü bazı fikirler...
“Her şey yarım yârim!..”
Referandum sebebiyle siyaset tavan yaptı. Televizyonda hep aynı görüntüler; meydanlar, mitingler, sloganlar, afişler, pankartlar… Kalabalıklar,...
Sanatkâr ve politikacı…
Sanatla politika, doğası gereği, birbirinden oldukça farklıdır. Bir defa, kullandıkları araç ve usûller ayrı. Evvelâ, sanat eseri bir fikir,...
Şiirimizde modern kent sancısı
Türk edebiyatında ‘modern kent’ teması çok işlenmiştir. Ama meseleye bakış, devre göre değişiyor. Mesela Tanzimat’ta Namık Kemal “Terakki”...
Rüyasızlığımız ve Stefan Zweig’ın kutsal rüyası
Stefan Zweig (1881-1942), dünyanın en güçlü edebiyatçılarından biriydi. Kanaatimce en önemli yönü, hayatını adadığı medeniyet idealidir....
Söylemde muhafazakâr pratikte konformist ve popülist
Bugün, Türk kültürünün en önemli meselelerinden biri, devamlılıktan ve bütünlükten mahrum olmasıdır. Dil, ilim ve sanatımız, modernleşme...
Terakki etmenin ‘En Emin Yol’u…
Geçen hafta, Osmanlının geri kalması üzerine ‘terakki ihtiyacı’nın kuvvetle hissedildiğinden ve Batı’dan bilim/teknoloji alınmasını öneren...
Hangi terakki?..
İslâm âleminin son 200 yılı ‘terakki’ ve ‘tedenni’; yani ilerleme ve gerileme/çökme tartışmalarıyla geçti. Osmanlıdan bugüne, Namık...
Yeni aydın tipinin ilk örnekleri…
Mehmet Kaplan Hoca, “Tip Tahlilleri” kitabındaki “Yeni Aydın Tipi: Büyük Reşid Paşa ve Şinasi” başlıklı makalesinde, Şinasi’nin şiirlerinden...
‘İlk Basamak’taki Evmenis’lere!..
Kavafis’in güzel bir şiiri var: “İlk Basamak”. Şiirde Evmenis adlı genç bir şair, Theokritos’a gelip yakınır. İki yıldır şiir yazmaktadır,...
Devlet uysal ve uslu bendeler ister…
Bizde neden dünya çapında, güçlü bir entelektüel veya sanatkâr yok?.. Bunun birçok sebebi var elbette. Ama bunlardan birini ele almaya çalışayım...
Edebiyat tarihlerinde ‘İslâmcı düşünce’nin yeri
Tartışmalı bir kavram ‘İslâmcılık’… Dinî kaynaklarda böyle bir tavsif yok. Ama şurası bir gerçek: Bugün -Türkiye’de ve diğer Müslüman...
Kimler İsmet Özel’i anlayamaz?..
Geçen hafta, İsmet Özel’in hemen herkesçe görünen yönüne; ‘kendine has diline ve düşünme tarzı’na işaret etmiştim. İşte o ‘yaban...
‘Kıl bir Türk’ değildir İsmet Özel!..
İsmet Özel kim diye soruyorum kaç gündür? O kadar ‘net bir şair’i tanımlamak zor mu? Zor, evet. Kendini hemen her konuda -ayrıntılı biçimde-...
Gönlü diline, dili gönlüne yansıyan hoca…
M. Orhan Okay Hoca’yı kaybettik. Allah rahmet eylesin. Orhan Okay, 1981’de Atatürk Üniversitesi’nde hocam oldu. Bir yıl sonra ayrıldım oradan....
Şehbenderzâde Ahmed Hilmi ve Vahhabîlik
Büyüyen Ay Yayınevi nitelikli kitaplar basıyor. Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin Yirminci Asırda Âlem-i İslâm ve Avrupa Siyaseti adlı...
M. Âkif İnan’ın şiiri
6Ocak 2000 tarihinde vefat etti M. Akif İnan. Dört gün sonra ölüm yıldönümü. Şair, deneme yazarı, eleştirmen ve sendikacı. Ama her şeyden...
Cenap Şehabettin’e göre Şiîliğin doğuşu
Geçen hafta Cenap Şehabettin’in “Âfâk-ı Irak” adlı eserinden ve Şiîlikle ilgili görüşlerinden bahsetmiş, Şiîliğin doğuşuna dair...
Cenap Şehabettin İran ve Şiîlik
Irak ve Suriye’deki savaşın Müslümanlara büyük zarar verdiği muhakkak. Ama en kötüsü mezhep kavgası. Halep’teki son katliamlar ve İran’ın,...
Poetik iktidarın antitezi popüler edebiyat mı?
Türkiye’de Tanzimat’la başlayıp Cumhuriyet’le güçlenen poetik bir iktidar var. Evvelâ Osmanlı modernleşmesinin sonra da Türk modernleşmesinin...
Âşık Garip’in Halep’inden Burhan Cahit’in Halep’ine
Halep yıkılıyor!..O kadar kanıksamışız ki her şeyi, ekrandan ölü çocukların, kanlı yüzlerin, harap olmuş bir şehrin görüntüleri kayarken...
Babanzade Ahmet Naîm ve Tevfik Fikret
Geçen hafta Ahmet Naîm Bey’den bahsetmiştim. Babanzade, devrinde pek çok ilmî/edebî tartışmaya da girdi. Bunlardan bahsetmeye fırsat olmadı....
Müslüman bir aydın Babanzade Ahmet Naîm
Bu köşede, fırsat düştükçe, son devrin Müslüman aydınlarından bahsetmek istiyorum. Çünkü Osmanlıdan bugüne Türkiye’de güçlü bir İslâm...
Hikâyesini arayan Hakkari ve Ekşi Elmalar
Ekşi Elmalar, 1970’li yıllar ile 80 darbesi sonrasındaki zaman diliminde Hakkari’de –son bölümü Antalya’da- bir aile çevresinde yaşanan...
Said Halim Paşa’ya ve başkanlık sistemine dair
Başkanlık sistemiyle ilgili tartışmalar alevlendi. Bu vesileyle Said Halim Paşa’yı hatırladım. Çünkü Paşa, çeşitli eserlerinde Batı ile...
“Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi” bir propaganda filmi mi?
Çok tartışılan Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi filmini seyrettim sonunda. Evvelâ şunu teslim edelim: Hz. Muhammed (a.s)’in hayatını konu edinen...
Hasan Ali Toptaş’tan bir ‘merhamet’ hikâyesi
Hayat bir ‘oyun’ değilse -ki değil- hayatı anlatan edebiyat da bir oyun olmamalı. Hayatla temasımızı sağlayan ‘kelâm’ı bir oyuna fedâ...
Yanlış hesap Bağdat’tan döner, Mr. İbadi!..
Mr. İbadi, Türkleri Irak’ta istemiyormuş. Amerika’dan biraderi gelmiş, Fransa’dan kuzeni, İngiltere’den dedesi, Rusya’dan da ebesi… Aile...
Coğrafyasından kopan edebiyat
Osmanlı, İslâm medeniyeti dairesinden uzaklaşınca, ardı ardına gelen savaşların da neticesiyle o medeniyetin coğrafyasından da koptu… Fizikî...
Fethi Gemuhluoğlu için…
Fethi Gemuhluoğlu’nu tanımadım ben. Görmedim hiç. Ama hakkında yazılar okudum, kendi yazdıklarını bir de… Tanımadan sevdim onu, yazılarından,...
Edebiyat dergisi ‘yerli’ olabildi mi?
Geçen hafta Edebiyat dergisi gelenek ve tarihle bağ kurdu mu, diye sormuştum. Özellikle Nuri Pakdil’in teorik yazılarından, derginin asıl çıkış...
Edebiyat dergisi gelenek ve tarihle bağ kurdu mu?
Geçen haftalardaki yazılarımda çağdaş İslâmi edebiyatın gelenek ve tarihle olan münasebetlerine değinmiş, çağdaş ‘İslâmcı’ düşünce...
Çağdaş İslâmî edebiyatın geleneksizliği ve tarihsizliği
Bayramdan önceki yazımda, sanat ve medeniyette ‘devamlılık’ın esas olduğunu, dolayısıyla sanat eserlerinde mazi, hâl ve istikbâl boyutlarının...
“İsmail, bir çocuk, başından serçe geçen”
Bugün Kurban bayramı! Eskilerin îd-i edhâ, îd-ı kurban dedikleri bayram! Allah’a, Peygamber’e, sevgiliye, anaya, babaya, evlâda, dosta, vatana,...
Çağdaş İslâmi poetikanın öncüleri
Medeniyet, zaman bakımından üç boyutlu bir süreçte inşa olur: Mazi, hâl ve istikbal… Hâlde bulunan insan, kendinden önceki tecrübe, bilgi...
Bilene bilene tükenen bıçak: Turgut Uyar
İkinci Yeni’nin en içe kapanık, suskun, yalnız ve düşünceli şairidir bence Turgut Uyar. Örneğin şiirin bin türlüsünü deneyen, sürekli...
Dil ve kaos
15 Temmuz darbe girişiminden bu yana bir ay geçti. Türkiye’nin ana gündemi, doğallıkla bu darbe girişimi ve FETÖ… Olağanüstü ve gergin günler...
Havva’nın kızı nereden bakıyor, kimlere yazıyor?
Geçenlerde Elif Şafak’ın yeni çıkan romanı Havva’nın Üç Kızı’nı okudum. Adı sürekli medyada ya! Merak ediyor insan. Sonuç, hüsran!...
Tanpınar’ın çığlığı: Türkiye beni yedin!
Tanpınar’ın 1960 darbesindeki tavrını geçen hafta özetlemiştik. Yazar, 60 darbesini alkışlamış ve idamları onaylamıştı. Ama niçin? Niçin...
Tanpınar ve 1960 darbesi
1960 darbesindeki tavrıyla edebiyatseverleri hayal kırıklığına uğratan en önemli isim, A. Hamdi Tanpınar’dır herhâlde. O Tanpınar ki, Beş...
Darbe ve şair…
Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde askerin gerçekleştirdiği dört önemli darbe var: İlki 27 Mayıs 1960 darbesi, ikincisi 12 Mart 1971 muhtırası,...
Çocukluk arkadaşım, kardeşim Erol Olçak…
Ah Erol, canım kardeşim Erol, çocukluk arkadaşım, yol kardeşim Erol!... Cumartesi gecesi vefat haberini okudum internette… Hayatımızın en kara,...
İslâm sanatlarını besleyen toplumsal çevre ve kurumlar
Modernizm öncesinde bilim, hukuk ve sanat, dinle iç içeydi. Hatta günlük hayatta ‘zaman’ dahi Allah’a ibadete göre ayarlanırdı. Ahmet Haşim...
Sana, bana, vatanıma ve Erdem Bayazıt’a dair…
Erdem Bayazıt, 5 Temmuz 2008’de vefat etti. Yarın ölüm yıldönümü. Sebeb Ey şairine Allah’tan rahmet diliyorum.Büyük Doğu, Diriliş, Edebiyat...
Itrî vesilesiyle…
İslâm, doğduktan sonra yayıldığı coğrafyada zengin ve güçlü bir sanat oluşturdu. Bu sanatın esas itibariyle Kuran’a tâbi ve temelinde ‘ihsan’...
Bu da bir hâlet’ti geldi geçti…
Hâlet Efendi’ye evvelâ Ece Ayhan’ın “Kapaklı Saat” şiirinde rastladım, sonra da Abdülhak Şinasi Hisar’ın Geçmiş Zaman Fıkraları’nda....
Tanpınar ve Ramazan
Çocuklar teravihin çiçeğidir. Namazda kıkırdarlar, koşarlar, oynarlar… İşte çocukların ramazanı bu; sevimli bir yumurcağın namazda gülmemek...
