Alaattin Karaca
İsmet Özel’in şiiri
İsmet Özel modern Türk şiirinin sıkı, cins, soy şairlerinden biridir. Kanaatimce bunda kalabalıklara ve vasata hitap etmemesinin, popülist kaygılara...
Şehrazat’ı bir hikâye ustası yapan kim?
Sanatkârlar, eserleri hakkında konuşulmasından hoşlanırlar. Her insan gibi beğenilmek isterler. İşte bu beklenti, yazarla eleştirmen arasına...
Yazar, metin ve okur arasındaki kalbî bağ
Bir edebî metin, yazarla okur arasındadır daima… Metnin doğuş ve oluşum aşamasında, yazarla metin karşı karşıyadır. Bu ilk evrede yazarın...
Yeni bir şair/ yazar tipi doğarken…
Muhafazakâr ya da ‘İslâmcı’ kesim, belli ki iktidarın kendilerine tanıdığı imkânları da kullanarak, geçmişte sanat/ edebiyat alanında...
Mana bir kuş, lafız da onun kanatlarıdır
Kanaatimce sîret, kendini sûret (form) ile dışa vurur. Dilde de böyledir; mana görünmek ve bilinmek için lafza ihtiyaç duyar. Bu, karşılıklı...
Mananın sanat eserindeki yeri ve önemi
Bir sanat eseri nasıl doğar, hangi aşamalardan geçerek tezahür eder?.. Eserin nüvesi, tohumu nedir? Biçim mi özden, öz mü biçimden doğar? Mana...
Sanatta mana ve lafız dengesi
Çağdaş Türk edebiyatının en önemli sorunlarından biri, bence mana ile lafız, biçimle öz arasındaki dengenin mana aleyhine lafız lehine bozulmasıdır....
Yazının yüzü şairin sözü
Erdemli bir insan/ şair, dünyaya ihtiras ve açlıkla saldırmaz; çünkü bilir, nihayetinde kendine yâr olmayacaktır. Ne dünya ona yârdır, ne...
Edebiyatta lafız ve mana
Yaratılmış tüm varlıklar, bir öz (cevher/ ruh) ile bir şekilden (beden-kabuk) meydana gelmiştir. Medeniyetin de böyle maddî ve manevî olmak...
Yakup Kadri’nin gördüğü ve görmediği Ankara
Yakup Kadri’nin Ankara’sı, edebî açıdan zayıf olmasına rağmen, Kadro dergisinde toplanan inkılâpçı aydınların kurmak istedikleri Ankara...
Hayır’daki Türk aydını
Hayır, Adalet Ağaoğlu’nun ‘Dar Zamanlar’ üçlemesinin son romanı. Serinin ilk iki kitabı Ölmeye Yatmak ve Bir Düğün Gecesi idi. Yazar,...
Dönemeçte’ki Tarık Buğra
Bu yıl, Tarık Buğra’nın doğumunun yüzüncü yılı. Ünlü romancı az da olsa bazı kültürel etkinlikler çerçevesinde anılıyor, anılacak…...
‘Kâfî bir tez’ efendim, kâfî bir tez!..
Tahir Olgun, engin edep ve irfanıyla son devrin önemli âlimlerinden biriydi. Değerli hocam Prof. Dr. Cemal Kurnaz’ın hazırladığı Çilehâne...
Bahaeddin Özkişi’nin sokağında neler oluyor?
Bahaeddin Özkişi, edebiyatımızın angaje eleştirmenlerinin ilgisine, -muhtemelen mistik ve muhafazakâr fikirleri nedeniyle- mazhar olamamış; ama...
Edebiyatta yerli ve millî olmanın şartları
Türk edebiyatının bence bugün en büyük sorunlarından biri, İsmet Özel’in ‘kıl Türk’ tabirinden ilhamla söyleyeyim; kıl kalemlerin istilasına...
Kıl Türk, kalın Türk, konuşulabilir Türk, konuşulamaz Türk!
Bu hafta, Bahaeddin Özkişi’den ve onun Sokakta adlı romanından bahsedecektim; ama dolar yükselip kıl veya konuşulabilir Türkler coşunca ve bazı...
Turgenyev’in Bazarov’undan Beşir Fuat ve Baha Tevfik’e ‘kıyı’dakiler…
Edward Said, Entelektüel adlı eserinde entelektüellerin “aynı zamanda salt kendilerine özgü, biraz tuhaf, hatta yıpratıcı bir hayat tarzını”...
Kültürel iktidar mı kültürün iktidarı mı?
25 Temmuz 2018’de İstanbul’da Grand Pera Emek Sineması’nda, benim de içinde bulunduğum, Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen, Telif...
Mitat Enç’in karnavalesk hikâyeleri ‘Uzun Çarşının Uluları’
Abdülhak Şinasi Hisar, Fahim Bey ve Biz’de; “insan iyi kitaplara kavuştuktan sonra, alelâde kimselerin sözlerine karşı müşkilpesend davranı[yor].”...
Bir ‘entelektüel’ olarak Nurettin Topçu
Bugün İslâm dünyasının en büyük problemlerinden biri, kelimenin tam manasıyla “ebedi hakikat ve adalet standartlarının bayraktarlığını...
“Fahim Bey ve Biz”in serin gölgesi altında
Seçimler bitti, sıcaklar bastırdı. Onca gürültü ve koşturmacanın ardından kimimiz tatilde, kimimiz sahilde, kimimiz yaylada, kimimiz köyde,...
Yoksulların yazarı Orhan Kemal
Toplum değişince, hatta yazarın sosyal çevresi ve şartları değişince, edebiyat da değişiyor elbet. Toplum mu, yazarların hayat şartları mı...
Eski seçimler ve siyasî hicivler
Bu yazıyı, seçimden bir gün önce yazdım. Sonuçlar ne olur bilmiyorum. Dileğim, ülkemiz ve milletimiz için hayırlı olması.Geçenlerde Refik...
1946’dan beri süren bir ‘Yılan Hikâyesi’
"Yılan Hikâyesi”, Samim Kocagöz’ün romanı. Romanda olaylar, 1946 yılında, Demokrat Parti’nin kurulması, örgütlenmesi ve seçimlere girmesi...
Tarık Buğra ‘Yağmur Beklerken’de bize ne söylüyor?
Türk edebiyatında siyasî partilere ve seçimlere dair eserleri okumaya devam… Bu yazıda Tarık Buğra’nın “Yağmur Beklerken” adlı romanını...
Bir seçim hikâyesi ‘Nasipse Adayız’
Türkiye’yi seçim heyecanı sardı. Kimilerine göre bu seçimler hayat-memat meselesi. Gerçi ben bildim bileli böyledir, her seçim hayat-memat meselesidir;...
Türk edebiyatında seçim hikâyeleri
Türk edebiyatında seçim deyince, aklıma evvelâ Feylesof Rıza Tevfik gelir. Şair, 1912 Şubat’ında Gümülcine’de Hürriyet ve İtilâf Partisi...
Metafizik yerlilikten kültürel millîliğe...
Geçen haftaki yazımda, insanların fıtraten –evet ‘fıtraten’ daha anlaşılır, okurlara bu konuda müteşekkirim- metafizik anlamda bir ‘vatan’a...
Yerlilik tartışmalarında unutulan ontolojik boyut
Türk edebiyatının yerliliği, millîliği meselesi, Türkçülük düşüncesinin güçlenmesine paralel olarak yoğun biçimde ilkin 1911’de çıkan...
‘İslâmcı’ sanatkârların iktidarla imtihanı!
Devletle –ya da iktidarla- sanatsal/ fikrî etkinlik, doğaları gereği birbirine zıttır. Çünkü devletin amacı, her durumda varlığını sürdürmektir....
İslâmcı öykü okuruyla kalbî bağ kurabiliyor mu?
Günümüzde İslâmcı yazarların çoğu, öyküye rağbet ediyor! Neden, meselâ roman değil de öykü?.. Bunun sebeplerinden biri muhtemelen, romanın...
Bozulan saatlerimiz…
İnsan, Tanrı’yı unutup “terakki putu”na tapmaya başlayalı, kendini sadece “üretme”ye, daha çok üretmeye, daha çok kazanmaya; dolayısıyla...
Cemil Meriç, cins, sıkı ve sivil bir aydın!
Geçen hafta Ankara’da Anadolu İlahiyat Akademisi’nin konuğu idim. Her Cuma Müslüman bir düşünürü ele alıyorlar. Ben de bu bağlamda Cemil...
Yaşamayı bilenler şiir yazabilir mi?
Her türlü sanat eseri, ya yokluğunu veya varlığını hissettiğimiz “şey”lerin ruhta hasıl ettiği volkanik patlamaların ürünüdür… Bir...
İslâmcı edebiyatın geleneği var mı?
André Gide’in dediği gibi “Her şey çoktan söylendi” ise, -ki bence de her şey çoktan söylenmiştir- yeni gelen yazar/ şairler bize ne söylüyor,...
Bizde eleştiri neden yok?
Schopenhauer, dilimize “Okumak, Yazmak ve Yaşamak Üzerine” adıyla çevrilen eserinde, insanın neden eleştiremediği, otoriteye neden boyun eğdiği...
Zamanın değişmesiyle hükümler de değişir
Başlıktaki ifade, bir fıkıh kaidesi. Namık Kemal’in “İstikbal” adlı makalesinde okumuştum. Şöyle:“İstikbalimiz emindir. Çünkü ‘Kad...
İslâmcı edebiyattaki o ağır anonim edâ
İslâmî duyarlığa sahip yazarların eserlerinin çoğunda, nereden kaynaklandığını bilemediğim, tabiri caizse bir “ağır abi edâsı” var;...
Kelimelerin izinde…
İnsanın dilinden, kelimelerinden, kavramlarından ve terimlerinden kopması, bunları unutması, evvelâ geçmişinden, dolayısıyla hafızasından,...
Şiir yazmak öğretilebilir mi?
Resim ve heykel yapmak, şiir, roman ve öykü yazmak, öğretilebilir mi? Gittikçe çoğalan “sanat atölyeleri” ve “yaratıcı yazarlık” kurslarına...
Refik Halid’in gözüyle Suriye’deki Fransız mandası
Gerek dinî-etnik yapısı, gerek hâlihazırdaki durumu sebebiyle Suriye tam bir muamma! Allah kolaylık versin!.. Gündem Suriye olunca, edebiyatta akla...
Şiirin seveni çok da, anlayanı kim?...
Divan edebiyatına yönelik, Tanzimat’tan sonra başlayan ve Cumhuriyet döneminde sıkça dillendirilen eleştirilerden biri de ‘anlaşılamadığı’ydı....
Sanatta hayal ve gerçek
İhsan Oktay Anar, “Kitab-ül Hiyel”in sonlarında, tahayyüle dayanan sanat anlayışı ile gerçeği kopya etmeyi amaçlayan yansıtmacı poetikayı...
İslâmcı edebiyat’ ontik sorunları öncelemiyor!
İnsanın asıl yalın/ çıplak gerçeği ontiktir… Evet, eninde ve sonunda “çıplak” bir varlıktır insan. Tıpkı Karacaoğlan’ın “Üryan...
Öyküdeki hayalet
Hüseyin Su, “Takvim Yırtıkları”nda, yer yer içinde bulunduğu “Edebiyat” dergisi çevresiyle hayat arasında örülmüş bir ‘duvar’dan...
Öykünün ‘buhar’ hâli…
Geçen hafta öykünün ‘katı’ hâlinden bahsetmiştik; hani şu dört başı mamur, uygun adım yürüyen, gücünü serüvenden, gerilimden ve şaşırtıcı...
Öykünün ‘katı’ hâli
Kimi öyküler vardır, gerilimden beslenir; düğüm üstüne düğüm ve şok edici son!.. İnsandaki “merak” duygusuna oynar böyle yazarlar; gerilim...
Hüseyin Su’nun günlükleri Nuri Pakdil ve “Edebiyat” dergisi
Pakdil’in “Edebiyat”ı, marjinal dergilerden biriydi bence. Bunun sebeplerinden biri, dergideki yazarların -hatta okurların da- birbirleri ve Pakdil’le...