Asım Gültekin Köşe Yazıları, Analiz ve Değerlendirmeleri
Abdullah, Allah’ın kolu demek olabilir mi?
Kul” kelimesinin nereden geldiğine kafa yormaya çalışanlar kelimenin kavranmasına imkan sağlayacak bilgiler pek sunamamışlar gördüğüm kadarıyla.Tarama...
Parçacı ciddiyetsizlik bütüncü boşvermişlik vebası
Parçayı anlama çabası bütünü anlama çabası hem parçayı hem bütünü anlama çabası… İnsan eğer bir anlama çabası içerisinde ise eğer,...
Kapı tapu yapı
Tapu kelimesine sözlükler genelde hizmet, hizmette bulunmak anlamını veriyorlar. Tapmak kelimesinde ise birkaç anlam var. Bunlardan en öne çıkanı...
Kapı ile tapu arasında bir irtibat yok mu?
Tapu kelimesi insanın hayatına kaç yaşlarında girer? Benim öyle tahmin ediyorum ki sekiz dokuz yaşlarında ya bir Yunus Emre ilahisi ile girdi ya...
Ramak kalmıştı ne demek?
Ramak kalmış. Neye ramak kalmış? Ramak ne ki öyle kalıyor? Biraz daha fazlası nedir onun? Bir şey ne kadar kaldığında ona ramak kaldı diyoruz?Gel...
İbrişim bir dil idi bizim dilimiz
Şiirli girsin imdi bitiğimiz:Yirmi yitik tilmîz, yirmi yitik tilmîz!Gizil çisili cifir içti simli şirinimiziİsî gibi çihil cisir bitirdi cirminiHindli...
Müziğin en izzetlisini kuşanarak
Marşlara düşer belki bazı şeyleri söylemek. Marşlarla yürürüz biz. Ayet ayet sure sure yürüyenler yürüdüler Mekke’den Medine’ye. Onları...
500 kelimeyle konuşuyoruz efsanesi!
Dilimizin zayıfladığından, insanların artık dillerini zengin bir şekilde kullanamadığından dem vuranların 30 yıldır ağızlarından düşürmedikleri...
Dindar olmayanlar savcı olabilir mi?
Geçen Cuma namazı çıkışı bir avukat tanıdığım ile karşılaştım. Selamlaştık ve cumamızı tebrik ettik. Hal hatır sorduk. Meğer avukat...
Hangi dil harika değil ki?
Türkçeyi Kur’an’ın kurduğunu iddia etmek ile Türkçeyi ve bütün dilleri Allah’ın yarattığını söylemek arasında bir fark var. Ben ikincisini...
Kur’an’dan önce Türkçe yok muydu?
Türkçeyi Kur’an-ı Kerim’in kurduğunu, inşa ettiğini savunan insanlarla karşılaşıyorum zaman zaman. En son çek değerli büyüğüm, hocam,...
Alışmamaya çalışmak da güzel!
İlk kitabımın adı Alışmak Ölümüne Karşı. Bir garip köktendilci olan bendenizin sadece köktendilci olmadığı köktendinciliğini de fazlasıyla...
Ada, ad ve adamak ilişkili mi?
Maniheist metinlerde ve Kutadgu Bilig’de “adamak” ve “adak” kelimesi adını vermek anlamı ile geçiyor. Adını vermek ama kimin adını? Birinci...
Adın bir merhametle verilir
Adım ile atmak arasında bir ilişki var mı? Kelimeyi fiil olarak kullanmaya kalktığımızda “adım atmak” şeklinde kullanıyoruz. Adım demek...
Ayak ile adımın münasebeti ve farkı ne?
At ile atlamak kelimesinin irtibatını kurup da atmak kelimesi ile at ve atlamak kelimesinin irtibatını kuramamak meselesi üzerinde durduk. Ata ile...
At, atmak ve adım
Eğer Türkçede aynı seslerden oluşan fiil kökleri ile isim köklerinin birbiri ile irtibatı üzerine gereğince ve yeterince, en azından insanı...
Hastane değil Şifahane diyelim!
Hastane denilen yerlere hastane demesek keşke. Daha hastane der demez, sadece hastanın değil, hastasını hastaneye getirenin bile içi kararıyor,...
Hasta kelimesinin Türkçesi ne?
Divanu Lugatit Türk’te geçen hasta anlamına gelen kelimeleri inceliyor, bunlardan hangileri halk ağzında ne kadar yaşıyor; buna bakıyorduk. Kaldığımız...
Hasta düştüm
Normalde “hasta” kelimesini irdelemeyi düşünmezdim Türkçe olmadığı için. Bildiğiniz gibi köşemde öncelikle Türkçe kelimeleri irdeliyorum....
İçimiz dışımız put oldu
İçselleştirme kelimesini kullanabilir miyiz kullanamaz mıyız diye sorup kullanamayacağımıza dair kanaatimi hissettirmiş idim. Sonra da Orta Asyadaki...
İçselleştirmeyi içselleştirmeden
İçselleştirmeyi Osmanlı Türkçesi ile nasıl söyleyebiliriz diye sordu bir okurumuz. Düşündüm. Dil Evi Etimoloji Topluluğumuzdan arkadaşlarla...
Atta gitmenin at ile irtibatı var mı?
Atta”nın Sümercede baba anlamına geldiğini, Kıpçak Karaçay lehçesinde baba anlamına geldiğini söyleyenler var. Çocuk diline ait kelimelerin...
Atta ne demek?
Samed Karagöz kardeşim “atta” kelimesini sorunca kelimenin peşine düşüverdim. Kelimeye önce kelimedeki seslerin taşıdığı anlam yoğunluğu...
İyiler de susmayacak!
"Eylemek” kelimesinde söylemek anlamının olduğunu sözlüklerimizde görüyoruz. “Etmek” kelimesinde de bu anlamın bulunduğunu görüyoruz...
Hem eyidelim hem eyleyelim
Önceki yazımızda “etme” ile “eyleme”nin irtibatını ve farkını görmeye çalışmış, sözü “Çiçek eydür Derviş Baba” diyen Yunus’un...
İyi kelimesinin etimolojisi
Mustafa Öztürk Hoca geçen hafta iyiliğin kötülüğe nispetle çok daha fazla sirayet edici ve insana iyi gelen bir güce sahip olduğunu dile getirdiği...
Burun burulur da bıyık burulmaz mı?
Buruna neden burun diyoruz? Burulabildiği için. Kıkırdaksı yapısından dolayı. Bıyık da burulur diyeceksiniz. Burulur burulmasına ama bu onu...
Türk müziğini şiir açacak
Yunus’un, Hacı Bayram’ın, Pir Sultan’ın, Aziz Mahmud Hüdayi’nin, Eşrefoğlu’nun ve daha nice büyük şairimizin şiirleri müziğe aktarılarak...
Yarın bugünün bir parçasıdır
Yarın kelimesini tahlilimize saygıdeğer Türk Bilim Kilisesinden çokça tepkiler geldi. Yok efendim, yarmak fiilinden yarın kelimesi gelemezmiş....
Yarınınızı yarabilir miyim
Yardım, yara, yardak ve yaratmak kelimelerini incelerken yarın ve yarış kelimelerini de soran, merak eden okurlar oldu.Tarama Sözlüğünü bir elimize...
Allah iyilerin yardımcısı olsun
Yarım kelimesi ile yardım kelimesinin aynı kökten geldiğini fark ettiğimde içimde bir zenginleşme, bir ferahlama yaşamıştım. Güzel ve büyük...
Kullar yaratamaz mı?
Yaratmak Allah’a mahsustur diyorlar. Az çok dindar bir Müslüman kardeşim ile konuşurken arada yaratmak kelimesi geçtiğinde biraz rahatsız olunduğuna...
Prizren’de Yunus ilahisi dinlemek
Perşembe günü ikindi ezanından hemen sonra Prizren’den ayrıldık. Kimler vardı ayrıldıklarımız arasında? Arasta Derneğinden Agon, minik zeki...
Eğitim insan tabiatına uygun değildir!
Ben eğitime karşı bir insanım.Zorunlu eğitime ise tamamen karşıyım.İnsanların kendilerini ve çocuklarını hangi alanda ve nasıl bir müfredatla...
‘Eşcinsel’deki ‘eş’ büyük bir aldatmaca
Eşcinsellik kelimesi haziran aylarında çokça zikredilmeye başladı son yıllarda. Sebebi Fransızın honneur dediği onur kelimesinin ahlaksız bir...
Sevmek nedir bilmeyen insanlar
Sevmek kelimesini ek ve kök yapısı üzerinden çözmek istediğimde yani sevmek eylemi için neden sevmek kelimesini oluşturan seslerden örülmüş...
Mana gelinini tutuktan çıkar
Geçen hafta ikinci dut yazısını yazıp yollamıştım. Amasya Taşova’da idim. Az dut yemedim oralarda. Ortaokuldan değerli sınıf arkadaşım...
Dutu tutmadan olmaz
Geçen hafta bayram ve yeğenlerimin düğünleri vesilesi ile Amasya’da iken annemin rahatsızlanması ile yazımı hastanede kaleme almak durumunda...
Dünya nasıl yer, neden yer?
''Dünya” Arapça bir kelime. Yakın, alçak gibi lügat anlamlarına sahip. Üzerinde yaşadığımız gezegenin adı.Dünya kelimesi Arapça d-n-y...
Dutlar dökülüyor
Dut denildiği zaman aklıma ilkin silkelemek kelimesi gelir. Dutu silkeleyeceksin. Hele de dutların olduğu, patır patır yollara düşmeye başladığı...
Gerek ne kadar geriletilebilir?
Gerek kelimesini irdelemeye başladıktan sonra Kudüs yoluna düştük. Kudüs’te iken geçen haftaki yazımızı yollamamız icab etti; “gerek”...
Selam diyarı Kudüs’ten selam!
Kudüs’teyim. Pazar gecesi dönüyoruz inşallah. Buraya 4 yıl önce Nuri Pakdil Usta ile gelmiştim. TİKA Başkanı Serdar Çam, İbrahim Kiras, İsmail...
Gerek kelimesinin peşinde
İki cihan zindan ise gerek bana bostan olaAyruk bana ne gam gussa çün inayet dosttan ola”Dört beş haftadır bu beyitteki kelimelerle meşgul zihnim....
Seni bunda komazlar
Seni bunda komazlar gönlünü bundan götürTerk eyle kibr ü kini bir gönül ele getir”Eşrefoğlu Rumi bunda demiş ama o bundan burada, iş bu beyitte...
Gönül bu akar Eyyub Sultan’a
Size bir davetim var. Birkaç haftadır bir güzel koşuşturmaca içinde idik. Pazar günü akşamına kadar Eyüp’te Zal Mahmut Paşa Külliyesinin...
Sıtkımız sıyrılmadan
Geçen hafta sıkmak kelimesinin ilk iki sesinin sonuna gelen seslerle “sı” kökünün nerelere gidebildiğini yoklamak için ağırlıklı olarak...
Biraz sıkışırsak sığarız!
Kısmak ile sıkmaktan buralara geldik. Isınmak ve ısırmak ile alakalı “ıs” kökünü yokladık. Şimdi de “sık” kelimesinin kökündeki...
Taşı ısıramayanlara bin yıllık tavsiye
Kır”mak ve ve “kıs”mak’ı önceki yazılarımızda görmüştük. “Kıs”tan “ıs”a geçmiş; “ıs” dediğimiz kök ile en son “c-ıs”ıbirlikte...
