Amortisman; genele vurulduğunda "eskime payı" olarak da isimlendirilebilir. Bir dondurma şirketine ait herhangi bir dağıtım arabasının bu ay 500.000₺ karşılığı alındığını düşünelim, 1 yıl kullanılan bu arabanın egzozu, motoru, tekeri vb. Materyallerinin bu 1 yıl içerisindeki yıpranma payı ortalama 50.000₺ olsun, alınan fiyattan düşülen bu 50.000₺'lik kısım en basit örneği ile bizim amortisman payımız olarak karşımıza gelir.
Kısaca amortisman payı; bir ürünün aşınmalarına, yıpranmalarına karşılık gelerek yıllık kârdan azaltılan belirli orandaki kısmın parasal değeridir. Bu vermiş olduğumuz örnek amortisman nedir? Nasıl hesaplanır? sorusu için yeterli cevap niteliğindedir.
AMORTİSMAN NASIL HESAPLANIR?
Amortisman hesaplamak için:
Satın aldığınız ürünün nakliye, kurulum ve kullanım talimat eğitimi dahil olmak üzere hesaplanan genel maaliyeti,
Aldığınız ürünün fayda niteliği (size yarar sağlayabilecek ömrü),
Ürün kullanım aşaması bittikten sonraki değer kaybı veya artışı.
Amortisman, şirketlerin ve işletmelerin giderlerinin ödenen vergiden düşülmesi olayıdır, her yıl hesaplanır.
AMORTİSMAN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Normal Amortisman
Eşit tutarlı amortisman örneğidir, Maliye bakanlığının düzenlediği oranlara göre hesaplanır.
Normal Amortisman Hesaplama
(Ürünün alış fiyatı/4)
Azalan Bakiyeler Yöntemi
Bu yöntemde satın alınan ürünün iki yıllık alış bedeli ile, eğer takip eden yıllarda ise net defter değeri üzerinden hesaplanır. Bilanço değerine göre amortisman hesabı yapıyorsanız, azalan bakiyeler yöntemini kullanabilirsiniz.
Azalan Bakiye Hesaplama
Bu yöntemde amortize edilecek ürünü hesaplamak için ilk yıl ve sonraki yıllar için farklı tür hesaplama yöntemleri kullanılır.
İlk yıl:
(Ürünün alış fiyatı/Ürünün faydalı kullanım ömrü)x2
İkinci yıl:
[(Varlığın alış fiyatı - ilk yılın amorti tutarı) - (ikinci yılın amorti tutarı)] / Ürünün alış fiyatı x 2
Üçüncü ve diğer yıllar:
[(Ürünün alış fiyatı - işk yıl amorti tutarı) - (ikinci yıl amorti tutarı)] /ürünün faydalı kullanım ömrü x 2
Üçüncü yıl ve sonrası için geçerli olan amorti hesaplama formülü bu şekildedir.
3. Fevkalade Amortisman
Bu amortisman çeşidi genellikle doğal afetler esnasında zarar gören ürünlere sahip işletme ve şirketler tarafından kullanılan bir yöntemdir, İşletmeler gereken başvuru ve imzaları tamamladıktan sonra ürünlerinin belli bir kısmının amorti edilmesini isteme hakkına sahiptir.
AMORTİSMAN SÜRESİ NE KADARDIR?
Amortisman süresi, amorti edilen ürün ve bu amortismana dahil iktisadi kaynağa göre farklılık göstermektedir. TÜRMOB tarafından düzenlenen amortisman tablosuna Google arama motoruna; "2023 Amortisman Oranları" yazarak kolaylıkla erişim sağlayabilirsiniz.
BİRİKMİŞ AMORTİSMAN KODU NEDİR?
Alınan ürünlerin, kullanımından ötürü oluşan değer kaybına verilen isimdir. Bu amortisman çeşidinde, kullanım ömrünün sonuna gelen ürün değerini de sıfırlamış olur. Maddi ürün hesap kodu 25, birikmiş amortisman kodu 257 olarak kullanılır.
AMORTİSMAN AYRILMAZSA NE OLUR?
Amortisman ayrılması zorunlu değildir. Amortismanın ayrılmaması durumunda amortisman süresi uzamaz. Maliye idaresi görüşü, bahsi geçen yıla ait amortisman hakkının görünmeyeceği ve herhangi bir telafi yolu ile bu hakkın kullanılamayacağı şeklindedir.
