Yıl başında zam yapılmayacağı açıklanan Hazine garantili köprü ve otoyolların bütçeye yükü artmaya devam ediyor. Kur bazlı ödenen garanti ödemeli köprü ve otoyolların faturası yıllık yüzde 167 artış gösterirken, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün raporuna göre ilk 6 aylık ödemeler, 23.7 milyar TL oldu. Yılın üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde yapılacak ödemeyle birlikte 2023 yılının garanti tutarının 60 milyar TL’ye çıkması bekleniyor.
Hükümetin bütçeden ‘tek kuruş’ ödeme yapılmadığını belirtiği Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinin bütçeye yükü artıyor. Yılbaşında zam yapılmayan Hazine garantili köprü ve otoyolllara ödenen katkı paylarının faturası katlanmaya devam ediyor. arayolları Genel Müdürlüğü’nün raporuna göre KÖİ) ile inşa edilen otoyol ve köprüler için müteahhitlere ödenen garanti ödeme tutarında 2023’ün bilançosu artmaya devam ediyor.
KGM raporuna göre devletin kasasından garanti ödemeler için bu yılın ilk 6 ayında 23 milyar 768 milyon TL çıktı. 2022’nin ilk 6 ayında aynı kalem için Karayolları Genel Müdürlüğü, müteahhitlere 8 milyar 901 milyon TL’lik ödeme yapmıştı. Böylece geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre garantili ödemelerde yüzde 167 oranında bir artış ortaya çıkmış oldu. Bu yılın başında otoyol ve köprülerde garanti ödeme için başlangıç ödeneği 53 milyar 650 milyon TL olarak belirlenirken, yeni tabloya göre yıl sonu gerçekleşme tahmini de 60 milyar 116 milyon TL olarak güncellendi.
T24’ten Eray Görgülü’nün haberine göre kurum bütçesindeki sapmanın sermaye giderlerinde de yaşandığı ortaya çıktı. Bu yılın başında sermaye giderleri bütçesi için 45 milyar TL’lik kaynak ayrılırken, henüz yılın ilk 6 ayında bu bütçenin büyük bir kısmı harcanarak 31 milyar 246 milyon TL’lik ödeme yapıldı. Aynı kalem için yıl sonu gerçekleşme tahmini de 114 milyar 254 milyon TL’ye yükseltildi.
Garanti ödemelerle ilgili eleştiriler her yıl gündeme gelirken son olarak CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, bir önceki Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu’na soru önergesi yöneltmişti. Garanti ödemelerin döviz kuru üzerinden yapıldığını açıklayan Karaismailoğlu, “Geçiş ücretleri ile garanti ödemeleri, uygulama sözleşmesinde yer alan hükümler çerçevesinde, döviz kuru üzerinden yapılan hesaplamalar ile Türk lirası olarak uygulanmaktadır” demişti.
EK BÜTÇEDE AVRASYA TÜNELİ’NE 1 MİLYAR TL AYRILDI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Meclis’e sunulan 1,1 trilyon liralık ek bütçe teklifinde Avrasya Tüneli’ne yapılacak garanti ödemeleri 1 milyar lira ödenek ayrıldı. Öte yandan Kamu-özel işbirliği modeli ile yaptırılan köprü ve otoyollar bütçeye ağır yük bindirmeye devam ederken, Karayolları Genel Müdürlüğü’ne geçen yıl ek bütçe dahil 85.3 milyar TL ödenek ayrıldı. Sonra bu ödenek aktarmalarla 137.4 milyar TL’ye çıkarıldı. Yıl sonunda ödeneğin 136.7 milyar TL’si harcandı. KGM, en fazla harcama yapan ilk on özel bütçeli idare arasında zirveye yerleşti.
OSMAN GAZİ KÖPRÜSÜ’NDEN GEÇEN 190 LİRA GEÇMEYEN BİN 381 TL ÖDÜYOR
Hazineye yarattığı yıllık 15 Milyar TL tutarındaki yüke rağmen, Osman Gazi Köprüsü geçiş ücretinde uygulanan ve yüzde 10 ’a kadar arttırılan KDV oranı, birçok ürün, ulaşım ve hizmet sektörlerinde uygulanan yüzde 20 KDV oranının çok altında tutuldu. Bu artışla köprüde otomobil geçiş ücreti 184.5 TL’den 190 TL ’ye çıkmış oldu.
KÖİ modeliyle yapılan ve Hazine, işletici şirkete günlük 40 bin araç için ödeme garantisi verilen Osman Gazi Köprüsü’nün sözleşmesine göre 40 bin araç için ödeme garantisi bugün olması gereken geçiş ücreti olan 48 dolar üzerinden hesaplanıyor. Araç başına vatandaş yaklaşık 7 dolar ödüyor ancak kalan 41 doları Hazine şirkete ödüyor.Garanti edilen geçiş sayıları tutulmadığı için köprünün bütçeye yükü artıyor. Garanti edilen geçişlerin üzerinde bir sayıda geçiş olması durumunda dahi köprü geçiş ücretlerine zam yapılmaması nedeniyle hazinenin yükü döviz kurundaki artışla her geçen gün artıyor.
Döviz kuru bu seviyede sabit kalsa ve geçen araç sayısı da garanti edilen araç sayısı olan 40 bin sayısının üzerine çıksa dahi köprünün Hazine’ye bir yıllık yükü 15,6 milyar TL ’yi geçiyor. Şirket ile yapılmış olan sözleşmeye göre bugün Osmangazi Köprüsü’nün otomobil geçiş ücretinin yüzde 10 KDV ile 1.381 TL olması gerekiyor.
